بررسی توزیع زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی در جنوب غرب کشور؛ مطالعه موردی حوضه کرخه

 در این پژوهش شدت، تداوم و بزرگی خشکسالی و تغییرات مکانی و زمانی آن در حوضه کرخه با استفاده از نمایه­های بارش استاندارد (SPI) و Z مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این پژوهش روند تغییرات مقادیر Z و SPI یک ماهه در همه ایستگاه­ها به خوبی از یکدیگر پیروی می­کنند، لذا از هر دو نمایه  برای بررسی روند خشکسالی پایه زمانی یک ماهه حوضه می توان استفاده کرد. با وجود این، نتایج نشان داد در مقادیر مثبت و منفی نمایه Z عدم قرینگی وجود دارد لذا قابلیت مقایسه شدت خشکسالی و ترسالی در بین ایستگاه­ها را از بین می­برد. هم­چنین بر اساس روند تغییرات زمانی سری­های SPI در ایستگاه­های مختلف در برخی موارد دوره­های خشک و تر در سرتاسر حوضه همزمان روی نداده و نیز شدت خشکسالی و یا ترسالی از ایستگاهی به ایستگاه دیگر تغییر یافته است. بر اساس روند تغییرات زمانی SPI سه ماهه در ایستگاه­ها، در سال های متعددی اغلب ایستگاه های حوضه، دوره های خشک کوتاه مدتی را تجربه کرده اند که بر کشاورزی تاثیر قابل توجه دارد. همچنین، با افزایش مقیاس زمانی SPI، زمان آغاز و پایان دوره های خشک و تر در ایستگاه ها کمتر با یکدیگر هم خوانی داشته­اند. نتایج تحقیق همچنین نشان داد این حوضه بین ۲۰ تا ۲۳ دوره خشکسالی کوتاه مدت را طی این مدت تجربه کرده که در برخی موارد بین  ۹ تا ۱۱ ماه تداوم داشته اند. بررسی سری­های زمانی SPI با پایه ۱۲ ماهه نشان داد این محدوده ۷ تا ۱۰ خشکسالی مهم و بلند مدت را پشت سر گذاشته است. همچنین، بیشترین فراوانی رویداد های خشکسالی در ماه اکتبر و بین ۱۱ تا ۱۴ مورد در نیمه جنوب شرقی و بخش غربی حوضه روی داده است.  در ماه نوامبر نیز حاشیه شمالی و شمال غربی و حاشیه جنوبی منطقه با ۲۰ تا ۲۴ مورد خشکسالی بیشترین فراوانی را داشته ولی در ماه های آوریل و می نیمه شمالی بیشترین فراوانی را تجربه نموده است.

Keywords:

تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی , حوضه کرخه , خشکسالی , نمایه SPI , نمایه Z