ارزیابی ومقایسه تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس جمعیت های مختلف گیاه دارویی Stachys lavandulifolia Vahl. در استان های مختلف در شرایط مزرعه

در این تحقیق به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس گیاه چای کوهی (Stachys lavandulifolia Vahl.)، بذرهای شش جمعیت گیاه از پنج استان آذربایجان غربی (دمرجی و قره زاغ)، البرز (گچسر)، قزوین (الموت)، اصفهان (تنگه صیاد) و لرستان (نورآباد دلفان) از بانک ژن گیاهان دارویی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور تهیه شدند سرشاخه های هوایی نمونه های گیاه در مرحله قبل از گل دهی در تیر ماه سال ۱۳۹۲ از مزرعه پژوهشی واقع در استان البرز برداشت گردید. اسانس با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج و شناسایی ترکیبات متشکله اسانس ها با استفاده از دستگاه GC و GC/MS ارزیابی گردید. بررسی نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری در صفات ارتفاع بوته، قطر یقه، قطر ساقه، طول برگ، عرض برگ، نسبت طول/ عرض برگ، تعداد برگ در بوته و وزن تر و خشک نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته (۹/۱۰۳ میلی متر)، قطر ساقه (۶/۳ میلی متر) و تعداد برگ در بوته (۱۹) به جمعیت استان البرز (گچسر) تعلق داشت. براساس نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، جمعیت های مورد مطالعه به ۲ گروه مجزا تقسیم شدند.تجزیه به مولفه هانشان داد ۳ مولفه در مجموع بیش از ۶/۸۹ درصد از تغییرات مربوط به صفات اصلی را توجیه نمودند که صفات قطر ساقه، تعداد برگ در بوته و وزن تر و خشک، از صفات تشکیل دهنده مولفه اول بودند. کمترین (۰۱۵/۰ درصد) و بیشترین (۰۴۹/۰ درصد) بازده اسانس به جمعیت های الموت و گچسر و قره زاغ  تعلق داشت. ترکیب های:  گاما-ترپینن، بتا- پینن، آلفا-پینن، ژرماکرن–دی و بی-سیکلو ژرماکرن در اسانس همه رویشگا ه ها غالب بودند.

Keywords:

اسانس , تنوع مورفولوژیکی , فیتوشیمیایی , چای کوهی , ژرماکرن – دی