الهام تازیکه لمسکی - گروه شیمی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
جواد مهدوی میقان - گروه شیمی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

در این تحقیق به منظور بررسی اثر انجماد و خشک کردن بر کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس ، برگ های گیاه رزماری Rosmarinus officinalis L. در مرحله رویشی در تیرماه ۱۳۹۳ از محل مزرعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان جمع آوری ودر چهار مرحله: تازه، خشک، تازه منجمد و خشک منجمد برای اسانس گیری آماده گردید. اسانس نمونه ها بوسیله دستگاه تقطیر با بخار آب (طرح کلونجر) استخراج ، آنالیز مواد موثره نمونه ها با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC/MS) انجام گرفت و به منظور تعیین مقدار میزان اسید کافئیک در عصاره اتانولی گیاه از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر ۴ روش مورد بررسی به ترتیب ترکیبات مشترک : ایزو- بورنیل استات ( ۵/۱۱-۳/۱۴ درصد) ، کامفور (۳۴/۱۱-۷/۱۲ درصد) ، پولگون (۸/۷-۶/۱۰ درصد)، آلفا- فلاندرن (۳/۰-۲/۹ درصد) ، بتا-کاریوفیلن (۱/۲-۸۷/۸ درصد) ، آلفا- ترپینئول (۳۴/۳-۸/۹ درصد) ، ۱و۸- سینئول (۹۳/۰-۷/۶ درصد) ولینالول (۰-۴۵/۴ درصد) و کامفن (۳/۳-۷/۵ درصد) از بالاترین مقدار در اسانس گیاه برخوردار بودند و حداکثر میزان اسید کافئیک در عصاره تازه گیاه به مقدار ۰۱۶/۰ میکروگرم بر گرم برگ تازه تعیین گردید و اینکه در هر دو حالت نمونه های تازه و خشک ،  اسانس ها از بالاترین کمیت و کیفیت مواد موثره برخوردار بودند ، به طوری که ترکیبات: ترانس -پینوکاروئول (۱/۵ درصد) ، سابینن (۸۸/۴ درصد) ، ترانس- اوسیمن (۳۴/۶ درصد) و ژرانیل استات (۲۲/۱۵ درصد) فقط در دو روش تازه و خشک در اسانس نمونه ها گزارش گردیدند و از آنجایی که ترکیبات فوق از بیشترین عملکرد آنتی اکسیدانی ، ضدپاتوزنی ، ضدالتهابی و ضدعفونی کنندگی برخورداند، لذا پیشنهاد می گردد به منظور ارتقای کیفیت ، فراوری گیاه بیشتر در دو حالت خشک و تازه انجام پذیرد.  

اسید کافئیک, اسانس, انجماد, ایزوبورنیل استات, پولگون, خشک کردن, رزماری, کامفور