ارزیابی برخی روش های زمین آمار در پهنه بندی شدت خشکسالی؛مطالعه موردی مناطق شمالغرب و مرکزی ایران

خشکسالی پدیده ای طبیعی می باشد که به صورت دوره ای، در هر منطقه و با هر شرایط اقلیمی، اتفاق می افتد و بخش های مختلف زندگی بشر را دستخوش تاثیرات منفی فراوانی می سازد. تاکنون تعاریف بسیار زیادی از خشکسالی شده است. عدم وجود یک تعریف جامع از خشکسالی و متفاوت بودن معنی آن، از دیدگاه های مختلف، مانع از درک مفهوم خشکسالی شده است. بدین منظور از شاخص­های خشکسالی برای بیان کمی این پدیده استفاده می­گردد. در این تحقیق تعداد وقوع و گستره خشکسالی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تعیین وقوع خشکسالی و میزان اثر آن بر نواحی مختلف منطقه مورد مطالعه، شاخص های PNPI، MPNPI، DI و RAI در نقاط مختلف منطقه محاسبه شده و پهنه بندی خشکسالی با استفاده از نرم افزار ARC GIS انجام گرفته است. برای رسیدن به این هدف، آمار مربوط به ۳۲ ایستگاه باران­ سنجی و سینوپتیکی که از پراکنش مناسبی در منطقه برخور دارند، در یک دوره ۳۰ ساله (از سال ۱۹۸۱ تا سال ۲۰۱۰) جمع آوری گردید. توزیع مکانی شاخص های خشکسالی با استفاده از روش­های زمین­آماری کریجینگ معمولی (OK) و زیر مدل های کروی، نمایی، خطی و گوسی و روش عکس فاصله (IDW) با توان ۱ تا ۵ محاسبه شد و پهنه­بندی خشکسالی انجام گرفت. سپس روش­های­ زمین آماری مختلف با استفاده از معیارهای RMSE و MAE ارزیابی و باهم مقایسه گردید. نتایج نشان می­دهد که روش کریجینگ معمولی (OK) مدل گوسی مناسب تر از روش عکس فاصله (IDW) بوده و از دقت بالاتری بر خوردار است. لذا پیشنهاد می شود که برای تهیه نقشه خشکسالی منطقه از این روش بهره گرفته شود.

Keywords:

پهنه بندی خشکسالی , شاخص های خشکسالی , روش های زمین آماری , کرینجیگ معمولی , ARC GIS , DI , MPNPI , PNPI , RAI , .SIAP