تیمور مالمیر - استاد دانشگاه تهران

نویسندگان زن در حوزه ادبیات داستانی در برابر تقسیم بندی جامعه به مردانه و زنانه مقاومت می کنند، به مشکل هویت و جایگاه زن ایرانی در یک مرحله تغییر و تحول اجتماعی می پردازند و تلاش زنان برای خودیابی را با انتقاد از جامعه مردسالار درمی آمیزند، اما نوع و چگونگی این ایستادگی نیازمند تبیین است. هر نویسنده ای برای بیان اندیشه ها و مفاهیم خود علاوه بر انتخاب موضوع از روش، طرح، نشانه و شیوه های روایتگری خاص استفاده می کند. فریبا وفی از داستان نویسان پرکار عصر ماست که مهم ترین دغدغه اش مسایل زنان است. رمان پرنده من اولین رمان اوست که با شیوه ای خاص، به صورت جدی به مسایل زنان پرداخته است. در این مقاله، بر اساس روایت شناسی ساختاری به تبیین پیوند ژرف ساخت و نحوه روایتگری این رمان پرداخته شده است. نویسنده با استفاده از زاویه دید من راوی، داستان را از زبان یک زن بازنمایی کرده است تا بتواند اعتراض زنان نسبت به مقام و موقعیت آنان را بیان کند. گاهی اعتراض های راوی نسبت به وضعیت زنان در قالب توصیف وضعیت موجود و به صورتی آشکار جلوه می کند، اما بسیاری از مفاهیم و ژرف ساخت داستان در قالب اطلاعات تلویحی به مخاطب عرضه شده است. راوی با ترسیم وضع ناگوار زن در جامعه و خانواده، مخاطب را از این وضع آگاه می سازد و این آگاهی بخشی برای بهبود وضعیت زنان است. بسامد نقل حالت محورها و توصیفات، به نسبت عمل محورها بیانگر آن است که زن دایم در خانه و آشپزخانه است و مجالی ندارد جز «نقل»، آن هم از شیشه پنجره آشپزخانه یا فکر و خیال کردن یا نامه نوشتن درباره همان مسایلی که دایم با آنها دست به گریبان است.

روایت شناسی, ساختارگرایی, روایت زنانه, خانواده, اعتراض