محمد زمانیان - آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
روح اله فتاحی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

مهم­ترین مشکلی که سامانه­های آبیاری قطره­ای با آن روبرو هستند گرفتگی قطره­چکان­ها می­باشد. گرفتگی قطره­چکان­ها عمدتا ناشی از خصوصیات کیفی آب آبیاری است. هدف از این تحقیق این بوده است که ارزیابی گرفتگی قطره­چکان­ها با استفاده از کیفیت آب تا چه اندازه­ای در پیش­بینی انسداد قطره­چکان­ها در سامانه­های آبیاری قطره­ای در کشور کارائی دارد. برای این منظور ۱۰ سامانه در نقاط مختلف کشور که از نظر شرایط آب و هوایی متفاوت بودند انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. قطره­چکان­های مسدود شده در هر سامانه جمع­آوری و عواملی که در هر سامانه باعث انسداد آنها شده بود مشخص گردید. نتایج نشان داد که پیش­بینی خطر گرفتگی قطره­چکان­ها با استفاده از شاخص های رایج متکی بر خصوصیات کیفی آب در تمامی سامانه­ها با آن­چه در واقعیت اتفاق افتاده با عدم قطعیت بالایی همراه بود. در ۶۰ درصد از موارد پیش­بینی پتانسیل گرفتگی قطره­چکان­ها مربوط به عوامل شیمیایی و در سایر موارد مربوط به تاثیر توام عوامل سه­گانه (عوامل فیزیکی- شیمیایی- بیولوژیکی) می­شد. اما در اغلب موارد گرفتگی واقعی رخ داده در قطره­چکان­ها مربوط به عوامل فیزیکی بود. عدم قطعیت موجود در این سامانه­ها بیشتر به مدیریت بهره­برداری از آنها شامل عدم شستشوی صحیح واحد کنترل مرکزی، شستشو نکردن شبکه لوله­ها بعد از مرحله نصب قطره­چکان­های روی خط، عدم بکارگیری اقدامات پیش­گیرانه شامل تزریق اسید و کلرزنی در صورت لزوم به­داخل سامانه و از همه مهم­تر عدم بکارگیری صحیح کودهای شیمیایی همراه با آب آبیاری به­دلیل نوع، نحوه، زمان و میزان تزریق غیر اصولی آن به شبکه باز می­گشت.

اسیدشویی, کلرزنی, کودآبیاری, مدیریت بهره برداری, منابع عدم قطعیت