حمیدرضا امانی - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
بختیار عزت پناه - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.
مجید شمس - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.

امروزه، به دنبال گسترش شهرنشینی و مهاجرت های بی رویه به این نقاط، مسئله آسیب پذیری و تاب آوری مراکز ویژه، حیاتی و حساس از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است. در واقع، این مراکز در حکم شریان های مهم بدنه هر سرزمین محسوب می شوند که می توانند کارکرد ملی یا فراملی داشته باشند. از این رو، رویکرد پدافند غیرعامل به منظور افزایش تاب آوری این مراکز و به طور کلی نقاط شهری مهم مطرح شده است. برهمین اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل اصلی موثر بر تاب آوری مراکز ویژه، حیاتی و حساس مبتنی بر پدافند غیرعامل و سپس تحلیل میزان تاثیر هر یک از عوامل بر مراکز ویژه، حیاتی و حساس منطقه ۱۱ تهران می باشد. روش تحقیق پژوهش توصیفی – تحلیلی است و برای شناسایی عوامل اصلی ادبیات پژوهش و مبانی نظری مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت معیارهای اصلی مطابق با نظرات صاحبنظران امر استخراج گردید. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان جغرافیا و برنامه ریزی شهری با توجه به زمینه تخصصی تحقیق است که با استفاده از نرم افزار Sample Power اقدام به برآورد حجم نمونه آماری گردید. سپس برای تحلیل  میزان تاثیر هر کدام از عوامل شناسایی شده از نرم افزار Smart PLS  بهره گرفته شد. در نهایت، یافته های حاصل از تحلیل داده ها، نشان دهنده آن است که عوامل مکان یابی و چند عملکردی ۰/۸۲۶؛ پراکندگی، تفرقه و جابه جایی ۰/۷۰۸؛ استحکامات و سازه های امن ۰/۵۸۲؛ دسترسی ۰/۵۱۳؛ استتار و فریب ۰/۴۹۰؛ اختفاء و پوشش۰/۴۱۰؛ و اعلام خبر ۰/۱۷۵ به ترتیب دارای بیشترین تاثیر بر تاب آوری مراکز ویژه حیاتی و حساس منطقه می باشند. از طرفی تاب آوری اقتصادی ۰/۸۱۹؛ اجتماعی۰/۷۶۷؛  کالبدی-محیطی ۰/۶۰۷؛  و نهادی-مدیریتی ۰/۵۹۴ نیز به ترتیب از اصلی ترین پیامد های تاب آوری این مراکز است.

تاب آوری, مراکز ویژه حیاتی و حساس, پدافند غیرعامل, منطقه ۱۱ کلان شهر تهران, Smart-PLS