علی افشاری - دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سید رضا معینی - استادیار، جمعیت شناسی، گروه جمعیت شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Rezamoini۴۳@yahoo.com
حمید انصاری - دانشیار، جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مهاجرت به عنوان یکی از پدیده­های اجتماعی، ذهن بسیاری از صاحب نظران را به خود معطوف نموده است. مهاجرت جوانان، یکی از مسائل عمده­ای است که بر آهنگ توسعه در ایران تاثیر منفی می­گذارد. هدف این تحقیق، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر گرایش جوانان تهرانی به مهاجرت  خارج از کشور و همچنین بررسی سایر عوامل تاثیر گذار بر این پدیده است. روش تحقیق، پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه جوانان ۱۸ تا ۳۵ سال شهر تهران بود که نمونه­گیری به روش تصادفی ساده صورت پذیرفت و  ۱۲۱۷ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته­های تحقیق نشان داد که متغیر سرمایه اجتماعی (با ضریب اثر ۱۸۸/۰-) بیشترین تاثیر را بر روی میزان گرایش به مهاجرت جوانان دارد؛ به این معنا که هر چه قدر سرمایه اجتماعی کمتر باشد، گرایش به مهاجرت زیاد می­شود. هر یک از متغییرهای میزان تحصیلات، سن و درآمد نیز به ترتیب با ضریب اثر ۱۵۱/۰، ۱۸۶/۰- و ۱۰۰/۰  به طور مستقیم در گرایش به مهاجرت جوانان تاثیر داشتند. متغیرهای جنسیت، وضعیت تاهل و وضع فعالیت نیز به ترتیب با ضریب اثر ۱۱۵/۰، ۱۳۳/۰ و ۱۰۲/۰ در گرایش به مهاجرت جوانان موثر بودند. نتایج تحلیل نشان داد کاهش سرمایه اجتماعی باعث افزایش گرایش جوانان به مهاجرت می­گردد و می­توان با افزایش سرمایه اجتماعی و افزایش اعتماد اجتماعی از طریق عملکرد مناسب و بر طرف کردن مسائل ساختاری- نظیر بیکاری، مفاسد مالی و اقتصادی و...- تمایل به مهاجرت خارج از کشور را کاهش داد.

واژگان کلیدی: مهاجرت, سرمایه اجتماعی, مهاجرت بین المللی, توسعه و جوانان