مریم حافظیان - استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Ma.hafez@yahoo.com
ملیحه شیردل - ،گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
دردانه اصغری - کارشناس ارشد، سنجش و اندازه گیری(روانسنجی)، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

پژوهش حاضر به شناسایی مولفه های کنترل پرخاشگری و خشونت و تاثیر آموزش مهارت های آن در بین جوانان استان خراسان شمالی می پردازد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه جوانان استان خراسان شمالی بود. برای نمونه گیری بخش اول، در مطالعه کیفی از نمونه گیری در دسترس و در بخش کمی از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. در بخش کیفی، تعداد ۲۹ نفر در فرآیند مصاحبه و در بخش کمی، با حجم جامعه نامحدود بر اساس فرمول استیونس(۲۰۰۲) که تعداد نمونه بر اساس تعداد سوالات و پارامترها بود، ۲۵۵ نفر به عنوان نمونه در پژوهش مشارکت یافتند. روش پژوهش در بخش دوم، طرح تحقیق نیمه آزمایشی بود؛ بدین صورت که تعداد ۴۰ نفر در گروه آزمایش و گواه انتخاب شدند و نمرات آنها استخراج شد. سپس آموزش مهارت های خشم و پرخاشگری بر اساس مولفه های شناسایی شده طی ۸ جلسه آموزشی، به آنها آموزش داده شد.  ابزار جمع آوری اطلاعات در بخش اول شامل مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته و در بخش دوم، «پرسشنامه خشم و پرخاشگری» ناصری(۱۳۹۷) بود. بعد از تایید روایی، پایایی پرسشنامه محقق ساخته به میزان ۹۰/۰ و «پرسشنامه خشم و پرخاشگری» به مقدار ۹۲/۰ از طریق آلفای کرونباخ محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزارهای اس پی اس اس ۲۴ و AMOS۱۶ انجام گرفت. بر اساس تجزیه و تحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه های عمیق و اکتشافی و کدگذاری و تحلیل محتوای متن مصاحبه ها و در عین حال مطابقت آن ها با مبانی نظری، نتایج پژوهش در بخش کیفی بیانگر آن بود که ۳۲ مولفه در دو بخش روش های کوتاه مدت و روش های بلند مدت در کنترل خشم و پرخاشگری موثر بودند که از بین آن ها مولفه اعتقادات و مذهب با بار عاملی ۷۷/۰ و مولفه ورزش کردن با بار عاملی ۷۵/۰، دارای بالاترین ضریب تاثیرگذاری و مولفه شمردن اعداد با بار عاملی ۴۸/۰ دارای کمترین ضریب تاثیرگذاری از دیدگاه پاسخگویان بودند. نتایج در بخش دوم پژوهش و اجرای جلسات آموزشی بر اساس مولفه های شناسایی شده در جهت کنترل خشم و پرخاشگری نشان داد که اثیر آموزش مهارت های کنترل خشم و پرخاشگری در گروه های آزمایش و کنترل در بین جوانان از نظر آماری در سطح (۰۰۱/۰>P) معنادار است. با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت های کنترل خشم و پرخاشگری بر اساس مولفه های شناسایی شده در بین جوانان استان خراسان شمالی موثر می باشد.

واژگان کلیدی: خشم, پرخاشگری, جوانان و استان خراسان شمالی