امیرحسین عباسی شوکت آباد - دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه هنر تهران

هنر و معماری اموری کاملا عینی هستند و اساسا نور در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام نقش مهمی داشته است. هدف این پژوهش، به بررسی نور و جایگاه آن در ایران باستان پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، نوع نگرشی که گذشتگان ما در دوران باستان به طبیعت داشتند، نگرشی دینی بوده و مبنای برقراری ارتباط با جهان اطراف خود، را دین قرار داده اند. زیرا انسان محیط پیرامون خود را تجلی گاه خداوند دانسته و مقدس می داند و برای او سودمند بوده است. از ویژگی های مهم در این دوره وحدت و یکپارچگی میان اجزا و هماهنگی با کل کائنات است. میل به جاودانگی در ایران باستان مورد توجه بوده و معتقد به خدای خیر و شر، سحر و جادو بوده که نشانه هایی از آن در غالب اشکال هندسی بر روی آثار از جمله سفالینه ها، نقش برجسته ها به شکل نمادین به نمایش می گذاشتند که نشان از توسل به رمز و نماد ها و شکاف انسان شناختی میان ماده و مینو و زندگی جاویدان است. مانند نقش چلیپا که مرکز آن طرح روح از زاویه ظلمت ازلی، خورشید، ستاره و ماه که نماد نور هستند و نقش آن بر روی هنر این دوره نشان از تقدس محتوای داخل ظرف و رابطه ی بین جهان نور و مثال بوده است. سوزاندن اجساد در معابد مانند چغازنبیل نشان از صعود به جهان بالا و وحدت میان خدایان و گاهشماری ها و بناها مرتبط نیز اعتقاد به خدایان نور و ظلمت است. در میان جشن های رایج در این دوره، مراسم چهارشنبه سوری و افروختن آتش بر روی بام، نشانی از دورکردن سرما، حیات مجدد و طهارت، و ارتباط و راهنمایی فروهرها است. این تحقیق از نوع کیفی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و سایت های اینترنتی بوده است.

نور، ایران باستان، هنر