داوود اسپرهم - استادیار دانشگاه علامه طباطبائی

از دیرباز در فرهنگهای گوناگون، تقدس و رازآمیزبودن عدد هفت به خلق هفتگانههای بسیاری انجامیده است که بعضی از آنها همسو با یکدیگرند. در این میان، خلق بعضی از هفتگانهها به منظور دستیابی به اهدافی در راستای اندیشهها و تعالیم پدیدآورندگان آنهاست. عرفا از جمله کسانی هستند که به عدد هفت و جلوههای رمزی آن توجه ویژه مبذول داشتهاند و در آثارشان می توان نمونههایی از این هفتگانهها را یافت. نجم رازی نیز از عرفایی است که به این امر علاقه و توجه ویژه داشته است. وی در طرح نظریه اطوار دل، به همسویی هفت طور دل و هفت آسمان اشاره میکند و ویژگیهایی را برای هر طور برمیشمارد که با سیاره همپایه آن در آسمان یکسان است و نشان از آگاهی وی به ویژگیهای سیارات دارد. از دیدگاه ما هدف نهایی وی از طرح این همسویی، بیان اهمیت «خودشناسی» در راستای «خداشناسی» است؛ زیرا خدا در درون خود انسان است و هفت آسمانی که باید برای رسیدن به خدا بپیماید، همان آسمانهای دل اوست. انسان عالم صغیر است و آنچه در عالم وجود دارد، در انسان نیز وجود دارد. در این نوشته با گذاشتن هر طور دل و سیاره مرتبط با آن در کنار یکدیگر و بیان ویژگیهای مشابه آنها به تبیین اندیشه و هدف نجم رازی پرداخته شده است. در این راستا، به نورهای رنگی مطرح شده از سوی نجم رازی، که تنها با حواس دل دریافتنی هستند، نیز اشاره خواهد شد. این نورها نشان از جایگاه و مرتبه سالک در پیمودن مسیر خداشناسی دارند.

نجم رازی, هفت طور دل, هفت سیاره, خودشناسی, خداشناسی, نورهای رنگی