بررسی نقش عملیات مکانیکی آبخیزداری در کنترل رواناب حوضه آبخیز زاینده رود؛ مطالعه موردی در حوضه آبخیز حیدری

افزایش رو به رشد تلفات منابع آب و خاک حوضه های آبخیز در چند دهه اخیر در اثر بهره برداری غیر اصولی از منابع شدت فزاینده ای یافته است. این موضوع ضمن تشدید وقوع سیلاب ها و افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها، موجبات کاهش تولید و تلفات سرمایه های ملی کشور را فراهم نموده است. این تحقیق که در حوضه آبخیز حیدری واقع در استان چهارمحال، با وسعتی در حدود ۱۱۲ کیلومتر مربع انجام گرفته، در پی ارزیابی تاثیر عملیات آبخیزداری بر تغییر رفتار حوضه روی میزان ذخیره رواناب، کاهش سیلاب و سیل خیزی می باشد. روش کار براساس نتایج بررسی های صحرایی و ثبت مشخصات مکانی و فیزیکی سازه های احداث شده و تحلیل داده ها انجام گرفته است. در مرحله بعد با استفاده از مدل SCS و شبیه سازی سیلاب حوضه، اقدام به بررسی تاثیر سازه ها در کنترل سیلاب و رواناب حوضه مورد مطالعه گردیده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که سازه های احداث شده با حجمی در حدود ۱۳۰۶۷ مترمکعب، ضمن ذخیره رواناب و تاثیر بر نفوذ عمقی جریان رواناب، قادر به کنترل سیلابی با دوره بازگشت حدودا ۵۰ سال می باشد. تحلیل نتایج داده های سیلاب حاصل از مدل SCS در شرایط طبیعی و مقایسه آماری آن با داده های سیلاب شبیه سازی شده با عملیات آبخیزداری بیانگر تفاوت معنی دار داده ها در سطح ۹۹ درصد بوده است. با استفاده از نتایج بدست آمده، مدلی جهت برآورد نسبی تعدادسازه های مورد نیاز متناسب با اهداف طرح پیشنهاد گردیده است. 

Keywords:

ارزیابی عملیات آبخیزداری , حوضه آبخیز حیدری , ذخیره رواناب , سدهای کوتاه , کنترل سیل