تخمین جریان رودخانه ای در حوزه های بالادست سد مخزنی بوکان با استفاده از متغیرهای اقلیمی دما و بارش

تخمین متغیرهای هیدرولوژیکی از نظر ایمنی سازه های هیدرولیکی و تاسیسات، برنامه ریزی و مدیریت منابع آب های سطحی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. جریان رودخانه ای یکی از متغیرهای مهم هیدرولوژیکی است که اندازه گیری آن دارای محدودیت های مختلفی می باشد. به همین دلیل استفاده از مدل های هیدرولوژیکی با به کارگیری متغیرهای قابل دسترس و اندازه گیری آسان می تواند رویکردی مهم و ضروری باشد. این تحقیق درصدد بررسی امکان استفاده از متغیرهای اقلیمی قابل دسترس (بارش و دما) به منظور تخمین دبی در مقیاس سالانه و فصلی می باشد. برای انجام این تحقیق از داده های بارش، دما و دبی حوزه های بالادست سد مخزنی بوکان به مدت ۱۶ سال بین سال های آماری ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۷ استفاده گردید. مدل های رگرسیونی چندمتغیره و گام به گام در مقیاس زمانی سالانه و فصلی برای هر یک از حوزه ها در محیط نرم افزار SPSS۱۷ تهیه، و واسنجی و اعتبارسنجی هر یک از مدل ها صورت پذیرفت. به منظور ارزیابی مدل ها از معیارهای آماری مجذور میانگین مربعات خطا، خطای نسبی و ضریب کارایی استفاده گردید. بررسی نتایج نشان داد که اکثر مدل های تهیه شده در حد قابل قبولی بوده و رگرسیون گام به گام نتایج بهتری نسبت به رگرسیون چندمتغیره ارائه داده است. همچنین محدوده ی خطای نسبی در مقیاس سالانه از ۹۶/۲۰ تا ۶۹/۴۴ درصد و در مقیاس فصلی از ۸۰/۲۲ تا ۱۱/۸۱ درصد تغییر می کند. تغییرات مجذور میانگین مربعات خطا در مقیاس سالانه از  ۳۷/۰ تا ۳۷/۷ و در مقیاس فصلی از ۰۵/۰تا ۵۳/۷ می باشد و مقدار ضریب کارایی مدل های تهیه شده نیز در مقیاس سالانه از ۷/۰ تا ۹۴/۰ و در مقیاس فصلی از ۳۱/۰ تا ۹۲/۰ متغیر می باشد. نسبت تاثیرگذاری بارش روی دبی در فصل تابستان بر خلاف سایر فصول بسیار کم می باشد که استفاده از مدل سالانه جهت تخمین دبی فصل تابستان نتایج قابل قبولی ارائه نخواهد داد. هم چنین با افزایش مساحت حوزه دقت مدل ها در تخمین دبی کاهش می یابد.

Keywords:

: جریان رودخانه ای , سد مخزنی بوکان , متغیرهای اقلیمی , مدل رگرسیونی