احمد اشرفی - عضو هیات علمی، گروه مهندسی عمران، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران
فرشته حبیب - عضو هیات علمی تمام وقت، گروه معماری، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس، ایران

حیاط مرکزی به عنوان عامل مرکز گرای خانه در دوره سنتی، اجزای مختلف خانه را چون حلقه ای به هم متصل کرده و با داشتن فضای مناسب، حریم امن، وجود مظاهر طبیعت و ارتباط مناسب با فضاهای نیمه باز و بسته، به عنوان قلب تپنده خانه، محلی مناسب برای تجلی و بروز ارتباطات اجتماعی مبتنی بر فرهنگ در بین اعضای خانه و مجاورین بوده است .کم توجهی به حریم خانه ها و رویکردهای سودجویانه نسبت به زمین و ساختمان در معماری دوره معاصر، و توجه بیش از حد به کمیت بنا و فضاهای داخلی، باعث حذف تدریجی فضاهای باز و نیمه باز شده است. بی عنایتی به فضای حیاط، نقش حیاط را در حد پارکینگ وسایل نقلیه، محل تردد و استقرار وسایل مازاد تنزل داده است. خانه گریزی و عدم پویایی خانه ها ، جدا شدن تفریح از خانه و عدم جایگاه مناسب برای بزرگان در خانه های امروزی بعضی از تبعات حذف حیاط در معماری امروز می باشد. این پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و مقالات مرتبط در دهه های اخیر ، تجارب و نقل قول های بزرگان و بازدیدهای میدانی از خانه های تاریخی کاشان، به تحلیل و توصیف نقش و عملکرد اجتماعی و فرهنگی حیاط مرکزی در خانه های دوره سنتی می پردازد .تبیین نقش های فرهنگی و اجتماعی حیاط مرکزی و اثرات این نقش بررشد فرهنگی و اجتماعی ساکنان خانه ها و مجاورین، و همچنین ارائه پیشنهادات و راهکارهایی در خصوص بهبود وضعیت موجود از یافته های این مقاله می باشد.

حیاط مرکزی ،خانه های تاریخی، معماری سنتی . فرهنگ و جامعه شناسی