مطالعه زیباشناختی خط کوفی حک شده بر کتیبه ی چوبی بازمانده از دوره ی سلجوقی

خوشنویسی به سبک کوفی همواره برای مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. در اهمیت آن همین بس که نخستین نسخه های کلام وحی به زبان کوفی مکتوب شد. آن را هنر تجسم کلام الهی نیز می شناختند و از این جهت دارای تقدس بود و بعدها هم به شکل گسترده تری در هنرهای کاربردی با خیال پردازانه ترین نقش ها تلفیق گردید و زینت بخش مساجد و اماکن مذهبی شد. نمونه های این ذوق را می توان در کتیبه های چوبی و منبت کاری در محراب یا دیوارهای درونی مساجد مشاهده نمود که بیشترین سازگاری و هماهنگی را در اجرا بر روی مصالح متنوع چون چوب و گچ و آجر دارند. هنرمندان ایرانی با ترکیب خط و چوب و با بکارگیری نوآوری و خلاقیت آثارهنری و ارزشی ماندگاری خلق کردند. یکی از این آثار کتیبه ی چوبی مربوط به دوره ی سلجوقی است که در موزه ی دیوید در کپنهاگ دانمارک نگهداری می شود و مربوط به قرن ششم هجری است و سازنده اثر ناشناس است. در تزئینات روی لوح از تکنیک منبت استفاده شده و شامل کتیبه هایی است که به خط کوفی نوشته شده است. این پژوهش به مطالعه و شناخت ویژگی های زیبایی شناختی خط این کتیبه میپردازد که شامل مجموعه ای از هنرها و مفاهیم جان پرور و روح پرور است که در بستر خطوط و نقوش جلوه نمایی می کند و در پی پاسخ به این پرسش است که خط کتیبه از چه نوع خط کوفی است و دارای چه ویژگی ها و معانی بصری و اعتقادی می باشد؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات به شیوه ی کتابخانه ای و اسنادی است. نتایج بدست آمده گویای این است که خط بکاررفته در کتیبه از نوع کوفی تزئینی و سرشار از لذت های بصری است و ورای این زیبائی ظاهری، تلاش می کند در جهت دستیابی به معرفتی که انسان را به خالق هستی بخش برساند و جان را به جان حقیقی پیوند زند .

Keywords:

خوشنویسی , خط کوفی , مورق , کتیبه نگاری , کوفی معقد.