مهدیه بیدقی - کارشناس مهندسی شهرسازی، دانشگاه شهاب دانش قم، ایران

یکی از مشکلاتی که در دهه های گذشته نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری را نه تنها در استان قم بلکه در سطح شهر تحت الشعاع خود قرار داده است ساخت وساز غیرمجاز می باشد. تخلف به معنای هرگونه انحراف و تخطی از قوانین ملی و ضوابط و دستورالعمل طرح ها است و ساخت وسازهای غیرمجاز نیز نوعی از تخلفات محسوب می شوند که موضوع اصلی این پژوهش است. هدف از این مقاله، تحلیل انواع تخلفات ساختمانی مازاد بر تراکم-مسکونی در ۸ منطقه شهر قم و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن است. روش پژوهش توصیفی-اکتشافی و برای جمع آوری داده ها از روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. در این پژوهش، با استفاده از آمار اخذ شده از کمیسیون ماده صد و معاونت معماری و شهرسازی شهرداری مرکزی قم، به بررسی تخلفات ساختمانی مازاد بر تراکم-مسکونی در مناطق هشت گانه شهر و سپس به استخراج و تحلیل ۱۳ عامل موجود (انواع تخلفات ساختمانی مازاد برتراکم مسکونی) در سطح شهر پرداخته شده است. که با توجه به اطلاعات گردآوری شده تعداد تخلفات ساختمانی در شهر قم از سال ۹۳ تا ۹۸ در مجموع برابر با ۸۶۰۰۷ بوده است، که از تخلفات ساختمانی قابل تقسیم که بیشترین تخلف در این شهر، تخلف مازاد بر تراکم می-باشد که برابر است با ۳۵۱۲۱، که کاربری مسکونی این تخلف برابر با ۳۲۷۰۷ و کاربری غیر مسکونی آن برابر است با ۲۴۱۴ می باشد که بیشترین تخلف در این زمینه به منطقه ۴ که برابر با ۱۰۲۶۲ کمترین میزان تخلف مربوط به منطقه ۸ برابر با ۱۶۸۳ و پس از آن منطقه ۷ برابر با ۱۹۰۹ می باشد. و طبق آمارگیری بیشترین تخلفات از سال ۹۳ تا ۹۸ روبه افزایش است.

تخلفات ساختمانی، انواع تخلفات ساختمانی مازاد بر تراکم-مسکونی، شهر قم