زینب اکبری - اداره کل هواشناسی استان لرستان
بهروز مرادپور - اداره کل هواشناسی استان لرستان

بروز سیلاب های سهمگین در اثر تغییرات آب و هوایی طی دهه های اخیر سبب بروز خسارتهای فراوانی در نواحی مختلف دنیا شده است و در نواحی خشک تاثیر این تغییرات محسوس تر است. بطور کلی چنین رخدادهای حاصل تغییرات در الگوهای جوی در سطوح مختلف جو می باشد. در پژوهش حاضر به بررسی نقش فراسنج امگا بر روی عملکرد سامانه بارشی فوق سنگین فروردین ۹۸ پرداخته ایم. به همین منظور در ابتدا ضمن بررسی آماری ۲۰ ساله بارش در ایستگاه های سینوپتیک لرستان مشخص گردید که وقوع این چنین بارش های بی سابقه بوده است سپس با استفاده از پایگاه داده ای NCEP/NCAR به تجزیه و تحلیل ارتفاع ژئوتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال و نیز داده های تراز سطح زمین و نیز نقشه پراکنش فراسنج امگا در تراز های ۳۰۰، ۵۰۰،۷۰۰ و۱۰۰۰ ه –پ پرداخته ایم. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان داد که همزمان با شکل گیری این سامانه قدرتمند در تزار میانی جو، بر روی سطح زمین زبانه های توده های کم فشار دریای مدیترانه و ادغام آن با تراف دریا سرخ شاهد هستیم از طرفی با حاکم شدن کم ارتفاع بر روی جنوب عراق غالب مناطق جنوب غرب، دامنه ی مرکزی زاگرس، البرز غربی تا مرکزی در مسیر جریانات تلاطم جوی واقع می گردند و حداکثر بارش ها رخ می هد. افزایش مقادیر منفی سرعت حرکات قائم هوا (امگا) از تراز ۱۰۰۰هکتوپاسکال تا تراز ۳۰۰و تشکیل هسته بیشینه منفی آن منطبق بر منطقه مورد مطالعه شدت حرکات صعودی هوا را نشان می دهد که آزاد شدن گرمای نهان و تزریق رطوبت منجربه افزایش سرعت صعود هوا به لایه های بالاتر جو را نشان می دهد که نقشه فراسنج امگا در خصوص تقویت و تشدید بارش های سیل آسای منطقه را به خوبی نشان می دهد.

بارش سنگین، ژئوپتانسیل، امگا، ناوه، استان لرستان