جلال یوسفی - دکترای تخصصی جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، مدرس دانشگاه و پژوهشگر مطالعات توسعه روستایی، تهران- ایران
محمدمهدی یوسفی - دکترای تخصصی جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، معاونت تحقیق و توسعه استراتژیک موسسه نسیم صبح رویش، و پژوهشگر مسایل اجتماعی تهران- ایران
محمدهادی منصورلکورج - عضو هیئت علمی گروه مردم شناسی دانشگاه آزاد تهران مرکزی-ایران

این مقاله به بررسی شیوه های بهره برداری از مرتع در دانش بومی مردم عشایر رستم فارس در قبل از اصلاحات ارضی و تغییرات این شیوه بهره برداری و علل این تغییرات تا زمان حال می پردارد. در این مقاله از روش گراندد تئوری و تکنیک هایی ارزیابی مشارکتی روستایی، مصاحبه نیمه ساخت یافته، مشاهده، قدم زدن در میدان و بحث گروهی استفاده گردید. در این پژوهش مصاحبه با ۲۲ نفر به اشباع نظری رسید. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق کدگذاری صورت گرفت. در کدگذاری باز، از میان کلیه داده های گردآوری شده از میدان، ۲۰۱ مفهوم شامل کلمات، پاراگراف ها و جملات، استخراج شد که با حذف زواید، ۶۳ مفهوم به دست آمد. مفاهیم با رعایت ضوابط حاکم بر کدگذاری به ۲۶ « خرده مقوله » تقسیم و در ادامه با به کارگیری همان روند، ۱۷ «مقوله گسترده» به دست آمد و با روش گلوله برفی نسبت به انتخاب نمونه های آماری تا مرحله اشباع نظری در داده ها پرداخته و پس از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده در میدان از طریق کدگذاری( باز، محوری و انتخابی) با انتخاب طبقه مرکزی به مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از مرتع دست پیدا کرده و طبق نتیجه تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از میدان دو اتفاق مهم یعنی اصلاحات ارضی و ملی شدن جنگل ها و مراتع موجب به هم ریختگی این نظام بهره برداری گردید. بر همین اساس از داده های حاصله از میدان، نظریه «دارایی های مشترک در جامعه بومی و بهره-برداری متوازن از آن» و « توسعه از بالا و به هم ریختگی مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از مرتع» ساخته شد.

دانش بومی، مدیریت مشارکتی سنتی، اصلاحات ارضی، مرتع، دارایی های مشترک، توسعه از بالا