آرمانشهردرنگاه فلاسفه اسلامی

آرمان شهر، با نام های گوناگونی چون: مدینه فاضله، ناکجا آباد، شهر خدا، جامعه توحیدی و در اصطلاح به جامعه آرمانی و ایده آل انسان گفته می شود و ویژه مکانی خاص نیست و در واقع، هر جایی است که در آن، همه مردم، با نیک بختی و سعادت در کنار یکدیگر، در صلح و آرامش به سر می برند و در آن جا از ظلم و فساد، اثری نیست.اما باید دید که این اندیشه، از چه زمانی شروع شده و چگونه بشر می تواند به آرزوی خود که داشتن چنین جامعه ای است دست یابد.عده ای، آغاز هبوط انسان از بهشت را، آغاز تفکر آرمان گرایی می دانند؛ زیرا آدمی از همان زمان، در آرزوی بازگشت به بهشت موعود بوده است. در آرمان ایرانیان باستان، خداوند به پادشاهی، نیکوکردار، مقام فره ایزدی (توفیق خدایی/ فرخندگی) می بخشد و پادشاه برگزیده حق، در این مقام، ظلم را در زمین، محو و نابود می کند و عدالت را برای همگان به ارمغان می آورد.این طرز اندیشه، در سیر تحول تاریخ، در تفکر ادیان توحیدی، به عالی ترین آرمان، مبدل شد. با این توصیف، گویا بشر از ابتدا، هر زمان که ناملایمات و جنگ و دشمنی، زندگی اش را به تلاطم می انداخت، با پناه بردن به آرزو و آرمان، در تخیل خود، جامعه آرمانی و با معماری آرمانی ایده آل خود را ترسیم می کرده است.براساس روایات دینی و تاریخ ادیان هیچگاه بشر بدون پیامبر نبوده وهمواره دین، یا فرهنگ باقیمانده از پیامبران، برای مردم هر زمان برنامه زندگی بوده است. یکی از آموزه های مهم پیامبران، درس «اندیشیدن» بود; اندیشیدن درباره جهان و ارتباط انسان با آن و با پدیده های شگفت آن. فلسفه یا درست بگوییم حکمت- نتیجه درسهای انبیاء بود که قرنها در دست روحانیون قدیم پارس که به آنها مغ می گفتند و برخی مناطق شرق و خاورمیانه، ترقی و رشد بسیار کرد و امروز به آن حکمت مشرقی یا اشراقی نام می دهند.فلاسفه مسلمان نیز با الهام ازمتون دینی و رجوع به منطق و عقل توصیفاتی را از این جامعه آرمانی و آرمانشهر ارائه کرده اند.از شیخ اشراق گرفته تا ملاصدرا هرکدا سعی و تدوین قانونی برای این آرمانشهر داشته اند که در این مقاله به توصیف ونهایتا تحلیل این تفکرات می پردازیم.

Keywords:

عدالت , آرمانشهر , فلسفه , معماری آرمانی , جامعه آرمانی