نیره شاه محمدی - استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ایران
مهدی سبحانی نژاد - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
رقیه حجتی - دکترای مدیریت آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب ، تهران، ایران.

با توجه به اهمیت دو متغیر یادگیری خودراهبر و پیشرفت تحصیلی در نظام تعلیم و تربیت، استفاده از روش های یاددهی-یادگیری برای دست یابی دانش آموزان به این دو مهم ضروری است. یادگیری معکوس یکی از روش های نوین آموزشی است که می تواند موجب تسهیل یادگیری و ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در دروس مختلف مانند درس علوم گردد. ازاین رو هدف این پژوهش بررسی اثربخشی روش یادگیری معکوس برافزایش یادگیری خودراهبر و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در درس علوم بوده است. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون-پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهر تهران به تعداد ۱۳۲۷ تشکیل می داد که در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در مدارس منطقه ۱۴ شهر تهران مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش حاضر شامل ۳۰ دانش آموز پسر پایه ششم ابتدایی بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. آزمودنی ها به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) گمارده شدند. به گروه آزمایش به مدت ۸ هفته (۲ جلسه در هر هفته) با استفاده روش تدریس یادگیری معکوس آموزش داده شد و گروه کنترل با استفاده از روش سنتی آموزش دیدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه یادگیری خودراهبر فیشر و همکاران (۲۰۰۱) که پایایی آن با استفاده از آلفای کرانباخ ۸۵۳/۰ به دست آمد و آزمون پیشرفت تحصیلی درس علوم پایه ششم ابتدایی بود ضریب تمیز تمامی سوالات آزمون پیشرفت تحصیلی بالاتر ۶/۰، دشواری آن ها بالاتر ۶۵/۰ و پایایی آن ۷۹۳/۰ بود، استفاده شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که روش یادگیری معکوس موجب افزایش یادگیری خودراهبر و مولفه های آن (خودمدیریتی، خودتنظیمی و خودانگیختگی در دانش آموزان می شود. (همچنین آموزش به روش معکوس پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم در درس علوم را افزایش می دهد.

پیشرفت تحصیلی, دانش آموزان پایه ششم, درس علوم, یادگیری خودراهبر, یادگیری معکوس