نسخه شناسی مصاحف قرآنی (۱۵): قرآن ابن بواب یا نسخه ابوسعد محمد بن حسین بغدادی

در کتابخانه بزرگ آیه الله مرعشی نجفی (ره) در قم، نسخه ای کوچک از قرآن کریم، حاوی دو جزء هشتم و هفدهم به خط کوفی مشرقی هست که در انتهای آن، امضایی منسوب به ابن بواب در سال ۳۹۲ هجری آمده است. بر پایه این انجامه، برخی نسخه مذکور را به خط ابن بواب (م ۴۱۳ ق) دانسته اند. این مقاله نشان می دهد که هرچند این انتساب نادرست، و انجامه نسخه جعلی و الحاقی است، اما خود نسخه بسیار کهن و متعلق به اوایل سده پنجم هجری است. در آغاز اجزای مختلف این قرآن در کتابخانه های مختلف، نام ابوسعد محمد بن الحسین بغدادی (م ۴۳۹ ق) از وزیران آل بویه در بغداد ذکر شده، و احتمالا همین شخص آمر به کتابت این قرآن یا مالک آن بوده است. نویسنده در این مقاله، دیگر پاره های باقی مانده از این قرآن ۳۰ پاره در کتابخانه ها و موزه های ایران و جهان را در کنار هم گرد آورده و به بررسی کامل آنها از جهت متن، رسم المصحف، قرائت، و مانند آن پرداخته، و در پایان مقاله، دیگر قرآن های کوفی مشرقی را معرفی کرده که از حیث خط مشابه با قرآن ابوسعد بغدادی اند.

Keywords:

قرآن ابن بواب , کوفی مشرقی در قرن پنجم , ابوسعد محمد بن حسین بن علی بغدادی , کتابخانه آیه الله مرعشی (ره) , جعل و الحاق انجامه در نسخه های قرآن