احمد ایرانمنش - دکترای تخصصی مطالعات ترجمه، مربی گروه زبان انگلیسی، هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

قالب مفهومی، طرحی از تجربه است که در حافظه بلندمدت جای دارد. بر این اساس، ما قادر به درک معنای واژه ها و ساختارها نخواهیم بود، مگر آنکه از پیش، قالب­ های مربوطه را در ذهن داشته باشیم. از سوی دیگر، هر قالب مفهومی دارای واژه ها و ساختارهای ویژه­ای است که توجه به آن می­تواند میزان دقت و تاثیرگذاری در انتقال مفاهیم میان دو فرهنگ را افزایش دهد. هدف پژوهش حاضر، بررسی و دسته­ بندی عناصر فرهنگی موجود در پویانمایی شاهزاده دل ربا بر مبنای مدل لوپز (Lopez, ۲۰۰۲) و مقایسه آن با عناصر متناظر در دوبله فارسی این اثر است تا راهکارهای ترجمه مورد استفاده مترجم شناسایی شده و در نتیجه میزان گرایش وی به بومی­ سازی و بیگانه­ سازی در انتقال عناصر فرهنگی میان دو زبان مشخص شود. بنابراین، پس از ارائه تعاریف و دسته­ بندی مربوطه، قالب­ های موجود در پویانمایی تعیین و در زیرگروه­های تصویری، موقعیتی، متنی، اجتماعی، نهادی و نوعی قرار گرفته است. یافته ها در این بخش، نشان می­دهد قالب­ های اجتماعی و تصویری به ترتیب از بیشترین و کمترین میزان کاربرد در نسخه اصلی پویانمایی برخوردار بوده­اند. در مرحله پسین و برای تشخیص راهکار­های ترجمه، عناصر فرهنگی مربوط به هر یک از قالب­ها با معادلشان در دوبله فارسی مقایسه شده ­اند. بر این اساس، راهکارهای ترجمه مورد استفاده مترجم در دوبله فارسی پویانمایی شامل نویسه ­گردانی، گرته­ برداری، افزایش، توصیف، حذف و معادل فرهنگی بوده و به ترتیب بیشترین و کمترین راهکارهای ترجمه به معادل فرهنگی و افزایش تعلق داشته ­اند. همچنین رویکرد اصلی مترجم در انتقال عناصر فرهنگی بومی­ سازی بوده است.

قالب مفهومی, راهکار ترجمه, عناصر فرهنگی, نقش, دوبله