روابط پیدا و پنهان پژوهش های سازماندهی دانش در جهان: تحلیل هم استنادی

مقدمه: سازماندهی دانش از مباحث قدیمی و اساسی کتابداری و اطلاعرسانی به شمار می رود. هدف پژوهش حاضر آشکارسازی روابط پیدا و پنهان پژوهشگران سازماندهی دانش در جهان است.روش شناسی: نوع پژوهش کاربردی است که با رویکرد علم سنجی و با روش تحلیل هم استنادی انجام شده است. رکوردهای پژوهش بر مبنای کلیه مقاله های دو مجله سازماندهی دانش و فصلنامه فهرست نویسی و رده بندی و کلیدواژه های مرتبط با قلمرو سازماندهی دانش نمایه شده در وبگاه علم در سال های ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۹ گردآوری شده است. در نهایت ۱۷۹۵۰ رکورد به صورت کامل همراه با ماخذ با فرمت plain text  موردبررسی قرار گرفت. تعداد کل استنادها ۳۶۰۱۴۳ بود. در این پژوهش، نویسندگانی که ۱۳۰ استناد و بیشتر دریافت کرده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند که تعداد این افراد ۱۷۸ نفر بود. به منظور ترسیم شبکه هم استنادی از ماتریس ۱۷۸ در ۱۷۸ استفاده و شبکه هم استنادی نویسندگان ترسیم شد. در ادامه ماتریس متقارن ایجادشده به ماتریس همبستگی تبدیل شد. برای ترسیم ماتریس از نرم افزار بیب اکسل، برای تحلیل شبکه های هم استنادی از نرم افزار یو سی آی نت، برای ترسیم شبکه هم استنادی از نرم افزار ووز ویور، برای ترسیم نمودار دندروگرام از نرم افزار اس.پی.اس.اس و برای ترسیم نمودار راهبردی نیز از نرم افزار اکسل استفاده گردید.یافته ها: یورلند پرتالیف ترین و سالتون پراستنادترین پژوهشگر سازماندهی دانش در جهان هستند. هم چنین زوج روبرتسون و سالتون دارای بیشترین هم استنادی است. ساختار فکری سازماندهی دانش از یازده خوشه اصلی تشکیل شده است. بزرگ ترین خوشه (خوشه چهارم) شامل سی وشش پژوهشگر است که به موضوع بازیابی اطلاعات پرداخته است. پس ازآن، خوشه نخست با سی وپنج نویسنده است که با موضوع رفتار اطلاع یابی بازیابی اطلاعات آمده است. خوشه های ده و یازده نیز هرکدام دارای هجده پژوهشگر است که به موضوع های فهرست نویسی و رده بندی و سازماندهی دانش پرداخته اند. خوشه نه با هفت نویسنده کوچک ترین خوشه است که به موضوع علم سنجی پرداخته است. خوشه های ترکیبی، علم سنجی، هستی شناسی و فهرست نویسی و رده بندی دارای بالاترین تراکم و خوشه های بازیابی اطلاعات و سازماندهی دانش دارای بالاترین مرکزیت هستند.نتیجه : ایجاد پیوند هم استنادی میان نویسندگان سازماندهی دانش، نشان دهنده ارتباط فکری میان نویسندگان این قلمرو است. همه نویسندگان پرانتشار سازماندهی دانش، لزوما جزء نویسندگان پراستناد محسوب نمی شوند. موضوع های بازیابی اطلاعات، رفتار اطلاع یابی و سازماندهی دانش نقش پررنگی در پژوهش های سازماندهی دانش دارند. نویسندگان پرانتشار و پراستناد، حضور موثرتری در نقشه علمی هم استنادی دارند. تحلیل هم استنادی نویسندگان، می تواند مهم ترین نویسندگان و روابط بین آن ها را نمایش دهد. از این تحلیل ها می توان در سیاست گذاری های کلان بهره برد.

Keywords:

علم سنجی , ساختار دانش , تحلیل استنادی , تحلیل هم استنادی , سازماندهی دانش