دانیال صیاد - دانشجوی دکتری/گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
رضا قضاوی - استاد/ گروه آبخیز داری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
ابراهیم امیدوار - استادیار/علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

توسعه زیرساخت های شهری بدون توجه به اصول توسعه پایدار و پدافند غیرعامل باعث شده است که سیلاب بسیاری از تاسیسات و زیرساخت های شهری و در نتیجه امنیت اجتماعی مناطق شهری را تهدید کند. هدف از انجام پژوهش حاضر انتخاب مناسب ترین راهبرد های مدیریتی برای تعدیل خطرات سیلاب در مناطق شهری با رویکرد پدافند غیرعامل است. جهت انجام این مطالعه، با تشکیل جلسات کارشناسی و با استفاده از روش طوفان فکری، نقاط قوت (S)، ضعف (W)، فرصت (O) و تهدید (T) زیرساخت های شهری شهر کاشان در ارتباط با سیلاب شناسایی و ماتریس SWOT تشکیل و راهبردهای مدیریتی بهینه برای منطقه تدوین شد. سپس راهبردهای تدوین شده با استفاده از ماتریس برنامه ریزی کمی (QSPM) اولویت بندی شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که از بین عوامل داخلی (قوت و ضعف ها) و خارجی (تهدید و فرصت ها) به ترتیب عامل W۴ (قرارگیری تاسیسات زیرساخت شهری در مسیر سیلاب با ضریب وزنی ۰.۲) و T۲ (سابقه سیل و ایجاد خسارت در گذشته با ضریب وزنی ۰.۲) مهم ترین ضعف و تهدید در منطقه هستند. هم چنین امتیاز نهایی عوامل داخلی (قوت و ضعف ها) و خارجی (فرصت و تهدیدها) به ترتیب برابر با ۱.۹۳۱ و ۲.۰۳ به دست آمد که نشان از غالب بودن نقاط ضعف و تهدیدهای جدی در منطقه است. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل ماتریس SWOT راهبرد مناسب منطقه از نوع تدافعی به دست آمد و سه راهبرد ۱- تامین بودجه و اعتبار لازم برای مقاوم سازی زیرساخت های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در برابر سیلاب و عمل ضد سیل سازی تاسیسات شهری، ۲- تعامل با مراکز علمی و دانشگاهی در جهت مطالعات علمی در زمینه سیل خیزی و خسارت های ناشی از آن، و ۳- ساخت و سازهای اصولی با محور توسعه پایدار و پدافند غیرعامل با توجه به حریم رودخانه برای منطقه تدوین شد. هم چنین نتایج حاصل از اولویت بندی راهبرد ها نشان داد از بین سه راهبرد اصلی تدوین شده بر اساس راهبرد تدافعی، راهبرد ساخت و سازهای اصولی با محور توسعه پایدار و پدافند غیرعامل با توجه به حریم رودخانه با نمره نهایی جذابیت ۶.۵۱۱ در اولویت اول مدیریتی قرار دارد.

اولویت بندی, استراتژی های مدیریتی, خطرپذیری, امنیت اجتماعی, راهبرد تدافعی