نقش تکانه های نفتی در چرخه های تجاری اقتصادی ایران

ادبیات موجود درباره نقش نوسانات قیمت نفت بر چرخه های تجاری اساسا بر کشورهای واردکننده نفت تاکید داشته است و مطالعات کمی برای تحلیل اثر تغییرپذیری درآمد نفتی از نقطه نظر کشورهای صادرکننده نفت انجام شده است. از این رو در این مقاله نقش تکانه های قیمتی نفت بر پیدایش چرخه های تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از داده های فصلی ۱۳۸۲ ۱۳۵۰ مورد بررسی قرارگرفته است. در این مطالعه ابتدا چرخه های تجاری اقتصاد ایران شناسایی، و سپس شاخصهای آماری انتخابی استفاده و خواص ادواری متغیرهای کلیدی تاثیرگذار بر چرخه های تجاری محاسبه و تحلیل می شود. سپس در مرحله بعد یک مدل چرخه تجاری در قالب الگوی خودرگرسیون برداری (VAR)  شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفته و با استفاده از این مدل، آثار تکانه­های نفتی ارزیابی نیز می­شود. یافته های پژوهش نشان می دهد اقتصاد ایران هفت دوره تجاری را پشت سر گذاشته است که نفت از میان عوامل متعدد تاثیرگذار در ایجاد رونق و رکود در اقتصاد ایران نقش موثری داشته است و دوره های رونق اقتصادی همواره همزمان با دوره هایی بوده است که قیمت نفت و به تبع آن درآمدهای نفتی در مقایسه با دوره های قبل و بعد از آن از حداکثر میزان خود برخوردار بوده است. با تخمین مدل VAR، اثر تکانه های متعدد بر نوسانات تولید ارزیابی شد که نتایج نشان می دهد از میان  تکانه ها، تکانه وارده از سمت قیمت نفت تا مدتی طولانی در ایجاد چرخه های تجاری موثر است و اثرات آن به آرامی کاهش می یابد. همچنین این تکانه­ها  قادر به توجیه ۲۵ درصد از نوسانات تولید هستند؛ درحالیکه سهم بی ثباتی سایر متغیرهای موجود در مدل بر متغیر تولید بسیار ناچیز است.

Keywords:

ایران , اقتصاد , تکانه های قیمتی نفت , اوضاع اقتصادی , نوسانات تولید , چرخه های اقتصادی