مریم بیات ورکشی - استادیار آبیاری و زهکشی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
روژین فصیحی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

برنامه‎ریزی‎ها و تصمیم‎گیری آگاهانه در مورد استفاده از آب در آینده و مدیریت بهینه آن در راستای توسعه کشاورزی پایدار، مستلزم اطلاعات از تغییر اقلیم است. در این پژوهش، اثرات تغییر اقلیم بر تغییرات دما، تابش خورشیدی و بارش، به عنوان مهم ترین فراسنج‎های هواشناسی کشور، طی سال های آینده بررسی شد. بدین منظور، اطلاعات روزانه هواشناسی ۳۰ ایستگاه سینوپتیک کشور طی سال های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۰ مورد استفاده قرار گرفت. برای تولید داده های آتی، مدل گردش عمومی هد سی.ام. سه در مدل ریزمقیاس کننده لارس دبلیو.جی. با سناریوهایA۱B،A۲  وB۱ برای سه دوره ۳۴ ساله از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۴۵، ۲۰۴۶ تا ۲۰۷۹ و ۲۰۸۰ تا ۲۱۱۳ به کار برده شد. نتایج ارزیابی مدل در دوره پایه نشان داد که بیشترین دقت مدل به دمای حداکثر و کمترین آن به بارش تعلق داشت. به طوری که مقدار آماره مجذور میانگین مربعات خطای نرمال و ضریب همبستگی (r) برای دمای حداکثر به ترتیب برابر ۰۰۵/۰% و ۹۹۹/۰ و برای بارش برابر ۰۷۹/۰% و ۹۹۶/۰ بودند. پیش بینی فراسنج‎های هواشناسی طی سال های آینده نشان دهنده افزایش دما و تابش خورشیدی در سطح کشور خواهد بود. ضمن آنکه افزایش دمای هوا در دوره سرد سال در همه سناریوها محسوس تر از دوره گرم بود؛ اما در تغییرات بارش دریافتی، روند یکسانی مشاهده نشد. در بین سناریوهای مورد مطالعه سناریو A۲ به عنوان بحرانی ترین سناریو بود که افزایش ۱۳/۲ درصدی تابش و ۵۶/۲۴ درصدی دمای هوا و کاهش ۵۹/۱۱ درصدی بارش تا سال ۲۱۱۳ را پیش بینی کرد. در مجموع، ادامه روند حاضر و پیش‎بینی تغییر اقلیم آینده، لزوم مدیریت بهینه در بخش کشاورزی و منابع آب را می‎رساند.  

هد سی.ام. سه, سناریو A۲, تابش خورشیدی, دمای هوا, بارش