فواد خیرآبادی - کارشناس ارشد طراحی شهری، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
حسین نورمحمد زاد - استادیار شهرسازی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
هوشمند علیزاده - دانشیار طراحی شهری، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

فضاهای شهری، عناصر اصلی ساخت شهر هستند که به قلب و کانون راهبردی اجتماعی مربوط می شوند. راحتی و آسایش، پیش نیاز یک فضای شهری موفق هستند، از این میان، آسایش اقلیمی به عنوان تاثیرگذارترین فاکتور آسایش، زمانی برقرار می شود که بین دمای دفع شده و جذب شده توسط پوست بدن در محیط، تعادل ایجاد شود. این تعادل، تحت تاثیر عواملی مانند درجه حرارت، رطوبت نسبی و جریان هواست و جهت گیری مناسب کالبد به عنوان کم هزینه ترین و تاثیرگذارترین عامل به منظور کنترل این عناصر محیطی تاثیرگذار بر آسایش اقلیمی شهروندان در فضاهای باز مطرح است. در این پژوهش، از روش همبستگی با هدف دستیابی به مناسب ترین جهت گیری برای فضاهای باز شهر بندرعباس از نظر اقلیمی استفاده شد؛ از این رو، ابتدا اختلاف بین جهت های مختلف از نظر میزان آفتاب گیری در یک مستطیل ثابت در هشت جهت اصلی و فرعی در طول سال به کمک روش آنالیز واریانس با استفاده از نرم افزار آماری آر. روی داده های ۴۴ ساله هواشناسی تجزیه وتحلیل و مقایسه شدند؛ سپس با حذف جهت بادهای مخل آسایش از روی گلبادهای برگرفته از داده های ذکرشده، جهات یادشده، از نظر میزان آسایش اقلیمی، اولویت بندی شدند. از این میان، طبق نتایج پژوهش حاضر، جهت شمالی - جنوبی با اختلافی معنی دار نسبت به دیگر جهت های اصلی، مطلوب ترین و جهت شرقی - غربی نامطلوب ترین جهت گیری کالبد فضاهای باز شهر بندرعباس است که می تواند در طراحی های آینده مد نظر قرار گیرد. به هرحال، در پژوهش حاضر به دیگر عوامل تاثیرگذار بر آسایش اقلیمی از جمله پوشش، مصالح و... توجهی نشده است. این عوامل و متغیرها، باید در پژوهش های بعدی موردمطالعه قرار گیرند تا آسایش اقلیمی شهروندان را بتوان به طور همه جانبه با مداخله همه متغیرها پیگیری کرد.  

جهت گیری کالبد فضاهای شهری, آسایش اقلیمی, باد, تابش, اقلیم گرم و مرطوب, بندرعباس