رضا موحدی - دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
نفیسه امیری باوندپور - کارشناس ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
کریم نادری مهدیی - دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

در ایران، استفاده بی­رویه از آفت­کش­ها و کودهای شیمیایی منجر به آسیب شدید به منابع آب و خاک، کاهش حاصلخیزی و عملکرد زمین، آلودگی محیطی، صدمه دیدن چرخه زیست­محیطی طبیعت و مشکلات بهداشتی برای انسان، دام و طبیعت شده است. هرچند در این زمینه برنامه­ریزی و اقدامات مختلفی صورت گرفته، اما برای پی­ریزی مطمئن­تر این مسئله، ارزیابی و شناخت علمی پایداری کشاورزی و انتخاب مناسب­ترین راه­های برای حرکت از وضع موجود به وضعیت مطلوب ضروری است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر پایداری کشاورزی مزارع گندم در شهرستان کرمانشاه است. جامعه آماری پژوهش که به صورت پیمایشی انجام شد شامل مجموعه گندم­کاران آبی بود که در شهرستان کرمانشاه به کشاورزی اشتغال داشته و از این تعداد ۳۰۰ نفر از طریق نمونه­گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پرسشنامه، مهم­ترین ابزار جمع­آوری اطلاعات در پژوهش حاضر بود. در کنار پرسشنامه، از تکنیک مصاحبه نیز استفاده شد. روایی شاخص­ها و گویه­ها در پرسشنامه توسط متخصصان فن مورد تایید قرار گرفت. برای بررسی پایایی ابزار پژوهش، ضریب آلفای کرونباخ آن محاسبه گردید که مقدار به دست آمده (۸۲/۰) نشان­دهنده پایایی قابل قبول پرسشنامه بود. در بخش تحلیل داده­ها روش­های مختلف آماری به­وی‍ژه رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم­افزار SPSS به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که مزارع بیشتر کشاورزان (۶/۷۴%) در وضعیت ناپایدار قرار دارد. نتایج همچنین بیانگر آن است که بین میزان پایداری مزارع کشاورزان با متغیر سن و سطح تحصیلات آنان رابطه وجود نداشته ولی با متغیرهای میزان عملکرد و نوع مالکیت رابطه مثبت و معنی­دار وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که وضعیت بهبود پایداری مزارع کشاورزان در کرمانشاه بیش از هر عاملی به ترتیب از عوامل زراعی- فنی، اقتصادی - اجتماعی و آموزشی - ترویجی تاثیر می پذیرد.

پایداری, کشاورزی پایدار, گندم کاران, کرمانشاه