داوود مختاری - عضو هیات علمی دانشگاه تبریز،
حمدیه شیرزادی - کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز

بررسی نوسان­های سطح آب دریاچه­ها به منظور حفاظت آنها به لحاظ اهمیت، ماهیت و موقعیت این مجموعه­های آبی و به عنوان یک میراث طبیعی در سال­های اخیر در بین کشور­ها در سطح ملی و منطقه­ای جایگاه ویژه­ای پیدا کرده است. دریاچه ارومیه با وسعتی بین ۶۰۰۰-۴۰۰۰ کیلومترمربع به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران و بیستمین دریاچه جهان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی است، برای رسیدن به این هدف تصاویر ماهواره­ای چند طیفی ماهواره لندست (شامل تصاویر سنجنده­های TM,MSS،(ETM+،MODIS طی سال­های (۲۰۱۲-۱۹۸۹) مورد استفاده و پردازش قرار گرفت و نوسان­های سطح آب دریاچه در دوره­های زمانی مختلف استخراج شد. مدل­های نهایی نشان دهنده نوسان­های گسترده دوره­ای و تغییرات چشمگیر در پارامترهای هندسی دریاچه ارومیه، به ویژه در طول چند دهه گذشته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه به ویژه در چند سال اخیر تا ۶ متر نیز رسیده که این فرایند به نوبه خود موج ایجاد جابجایی­­های اساسی در خطوط ساحلی، به ویژه در سواحل مورد مطالعه گردیده است. ظهور چنین تغییراتی باعث خشک شدن بیش از نیمی از سطوح آبی دریاچه شده که این امر نیز باعث ایجاد تغییراتی در واحدهای ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه از قبیل دشت­های آبرفتی، پلایاها، مخروطه­افکنه­ها و اراضی شوره زار و بیرون آمدن تعدادی از جزایر دریاچه از آب و گسترش مساحت و پیوستن آنها به خشکی و ظاهر شدن اشکالی از قبیل دریابارهای ساحلی و زمین­های کویری و تراس های دریاچه­ای شده است.

دریاچه ارومیه, نوسانات سطح آب, تغییرات خطوط ساحلی, پدیده های ژئومورفیک