غلامعلی مظفری
فرشاد صفرپور

اکوسیستم­های مرتعی، منابع تجدیدپذیری هستند که علاوه بر تامین علوفه مورد نیاز دام­ها در تنظیم هوا و جریانات هیدرولوژیکی، تامین آب آبخیزها، جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل آلودگی­ها و مسمومیت­زدایی و تشکیل خاک از طریق تقویت فرایندهای خاک­سازی، نقش موثری دارند. طبقه­بندی مراتع از نظر میزان تولید علوفه و میزان پرداخت خسارت به مرتع­داران، در شرایط بروز خشکسالی از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه مدیران و برنامه­ریزان منابع طبیعی کشور می­باشد. استان کردستان، یکی از مناطق بسیار مستعد مرتع­داری در کشور است. به منظور طبقه­بندی مراتع در سطح این استان، پایگاه اطلاعاتی، شامل نقشه­های توپوگرافی، شیب، سطوح ارتفاعی، جهت تابش، زمین­شناسی، خاک­شناسی، پوشش گیاهی، شبکه هیدروگرافی و لایه­های اقلیمی دما و بارش ایجاد گردید. برای انجام این تحقیق از داده­های روزانه عناصر اقلیمی دما و بارش طی یک دوره آماری بلندمدت ۱۹ ساله (۱۳۸۷-۱۳۶۹) استفاده شد. تمام این لایه­های اطلاعاتی، منطبق بر نیازهای اکولوژیکی گیاهان مرتعی، وزن­دهی و طبقه­بندی مجدد گردیدند و با استفاده از منطق بولین، نسبت به ترکیب و تلفیق این لایه­ها، اقدام و در نهایت نقشه طبقه­بندی مراتع استان کردستان در ۳ گروه مراتع خوب، متوسط و فقیر تهیه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از لایه­های مختلف اطلاعاتی منطبق  بر نیاز­های اکولوژی گیاهان مرتعی، روشی بهینه برای ارائه یک طبقه­بندی مناسب از مراتع می­تواند باشد. از مجموع ۷/۲۹۰۴۶۴۲ هکتار مساحت استان کردستان، ۲/۳۷۸۲۴۸ هکتار به مرتع خوب با توان درجه ۱، ۳/۴۰۲۸۹۱ هکتار به مرتع متوسط با توان درجه ۲ و ۱/۴۱۱۸۹۷ هکتار به مرتع فقیر با توان درجه ۳ اختصاص یافته است.

مدل اکولوژیکی, پهنه بندی مرتع, اقلیم, سیستم اطلاعات جغرافیایی, استان کردستان