پهنه بندی شدت خشکی در ایران با استفاده از مدل تبخیر و تعرق هارگریوز سامانی بر مبنای توپوگرافی رقومی DEM

در مناطق خشک به علت دوری از منابع رطوبت و دریافت تابش بیشتر، میزان تبخیر و تعرق، بیشتر از بارندگی سالانه است؛ لذا میزان تبخیر و تعرق، می­تواند شاخص خوبی برای برآورد شدت خشکی یک منطقه باشد. از آنجا که بسیاری از پارامترهای اقلیمی لازم برای محاسبه شدت تبخیر و تعرق به وسیله سایر روش­ها در بسیاری از ایستگاه­های سینوپتیک ایران، ثبت نمی­گردد و نتایج بسیاری از پژوهش­ها، بیانگر خطای کمتر در روش هارگریوز- سامانی می­باشد، از این روش برای ارزیابی تبخیر و تعرق برای ۴۸ ایستگاه سینوپتیک کشور استفاده شد. در گام بعدی، تحلیل فضایی توزیع مکانی نتایج حاصله بر مبنای توپوگرافی رقومی DEM در محیط GIS به منظور تولید نقشه­های شدت تبخیر و تعرق انجام و در پایان به تلفیق یافته­ها برای تولید نقشه پهنه­بندی، شدت خشکی ایران اقدام شد. نتایج نشان داد که در مقیاس فصلی و ماهانه، شدت تبخیر و تعرق، انطباق قابل قبولی با سیستم­ها و توده­های هوای حاکم بر ایران در طی فصول مختلف سال، نشان می­دهد. تلفیق نقشه­های تولید شده تبخیر و تعرق به روش هارگریوز- سامانی برای میانگین ۱۲ ماه در طی دوره آماری ۳۰ ساله، نشان­دهنده قرارگیری تمامی قلمرو ایران در شرایط اقلیمی خشک است؛ چرا که حداقل در طی سه ماه از سال، میزان بارش در همه نقاط ایران از میزان تبخیر و تعرق کمتر بوده است. بر این اساس، شدت خشکی محاسبه شده برای سواحل شمالی و جنوبی کشور و هم­چنین برای فلات مرکزی، البته با شدت بیشتری، صدق می­کند.

Keywords:

پهنه بندی خشکی ایران , مدل هارگریوز , تبخیر و تعرق , DEM , GIS