فاطمه السادات سری - دکتری، گروه باغبانی،دانشکده کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
محمدباقر رضایی - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عباس قمری زارع - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
حسنعلی نقدی بادی - دانشیار، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران
علی مهرآفرین - استادیار، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران

گیاهTanacetum pinnatum Boiss.  چندساله و بومی ایران از خانواده ستارهآسا (Asteraceae) می باشد. این گیاه به عنوان ضد آلرژی و ضد التهاب و برای درمان برخی از مشکلات گوارشی استفاده می­شود. همچنین اسانس این گیاه دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد باکتری می­باشد. در این تحقیق ابتدا اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی کامل به طور تصادفی از چهار استان تهران، البرز، همدان و کرمانشاه از اواسط خرداد تا اواسط مرداد ماه سال ۱۳۹۵ جمعآوری شدند. پس از خشک شدن، عمل اسانسگیری با استفاده از روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر انجام شد. در نهایت پس ازآبگیری از اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به طیف­سنجی جرمی تجزیه شیمیایی انجام شد. اثر جمعیت بر میزان اسانس برگ و گل (P<۰.۰۱) معنی­دار بود که به نظر می رسد به دلیل فاکتورهای جغرافیایی و نوع اقلیم بوده است. تعداد ۵۰ ترکیب با توجه به نتایج GC/MS در اسانس گل و برگ جمعیت ها شناسایی شد که ۱۳ ترکیب دارای بیشترین فراوانی در بین جمعیت ها و بیشترین درصد در اسانس برگ و گل بودند. گروه بندی جمعیت ها بر اساس ارزیابی فیتوشیمایی آنها با پراکنش جغرافیایی آنها مطابقت نداشت. اما در هر حال مناطقی که جمعیت­ها دارای میزان ژرانیل استات[۱]، بتا اودسمول[۲] و کوبنول بالاتری در گل و برگ بودند، از متوسط بارندگی سالیانه و ارتفاع بیشتر، متوسط ساعت آفتابی و درجه حرارت سالیانه کمتری برخوردار بودند (جمعیت ۱ و ۴). در حالی­که در مناطقی که جمعیت­ها دارای میزان بالاتری آلفا کادینن[۳] در گل بودند، دارای بیشترین متوسط رطوبت نسبی، کمترین میزان بارندگی و درجه حرارت سالیانه بودند. جمعیت ۱ دارای بیشترین میزان بتا اودسمول گل و جزو جمعیت هایی بود که بین میزان اسانس گل و برگ و اجزای اسانس همبستگی مثبت نشان داد. در نتیجه بهترین جمعیت در رویشگاه طبیعی جمعیت ۱ بود.  

اسانس, اقلیم, تنوع ژنتیکی, جمعیت, Tanacetum pinnatum Boiss