الهام رحمت آبادی - دانشجوی دکتری، جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سهیلا علیرضانژاد - دانشیار، جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران (نویسنده مسئول
حسین ابوالحسن تنهایی - دانشیار، جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

پرسش آغازین این مقاله آن است که دلایل گرایش فزاینده گروه­هایی از جوانان به تنها زندگی کردن چیست؟  برای پاسخ به این پرسش از روش داده بنیان استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات، انجام مصاحبه نیمه ساخت یافته و کدگذاری و تحلیل مستندات مربوط به روزنگاشته­های تعدادی از جوانان تنها در شبکه­های اجتماعی است. روش نمونه­گیری، نمونه­گیری هدفمند است. یافته­های این پژوهش نشان  می­دهد که  تمایل به شهرنشینی و سبک زندگی مدرن، زمینه­های برآمده از فضای عمومی، خانوادگی، اجتماعی– اقتصادی و زمینه­های ارتباطی در شهر، از مهم­ترین دلایل زمینه­ساز برگزیدن تنهایی به­مثابه سبک­زندگی هستند. نتایج این پژوهش نشان داد با طیف گسترده­ایی از تنهایی مواجه هستیم که می­توان آنها را به چهار­گونه تنهایی انتخابی، اجباری، ناگهانی و تحمیلی دسته­بندی کرد. از جمله مهمترین آثار تجربه تنها زندگی کردن بر جوانان می­توان به هراس­های ارتباطی، تمایل کم به معاشرت­های خانوادگی و انواعی از انزوای اجتماعی، جسمی، جنسی، کلامی، فضایی- مکانی اشاره کرد. از مهمترین ویژگی­های جوانی، تحرک و تمایل به تغییر و استقلال طلبی است. تهران نیز به­مثابه شهری بزرگ از سویی بستر تنوع و تکثر است و فرصت­های بیشتری در اختیار جوانان قرار می­دهد و از سوی دیگر، محدودیت­ها و محرومیت­های فضایی را به جوانان تحمیل می­کند که آنان را در شرایطی تناقض­آمیز (پارادوکسیکال) قرار می­دهد. عمده جوانان معمولا پیش از مواجهه، تصوری از آن ندارند. بنابراین از یک طرف، شهر تهران به واسطه گستردگی و وسعت، فرصت دیده نشدن را در اختیار جوانان تنها می­گذارد و از سوی دیگر، جوانان تنها را به­طور مدام در معرض داغ­ننگ و فشار به حریم خصوصی قرار می­دهد. از همین روی، جوانان با تلاش برای حفظ جدایی­گزینی، از روابط خویشاوندی پرهیز می کنند و از هم­گزینی به­مثابه جایگزینی برای روابط اجتماعی سنتی و خانوادگی بهره­مند می گردند.

واژگان کلیدی: جوانان, جدایی گزینی, تنهایی, سبک زندگی, فضای خصوصی و زندگی شهری