سیدمحسن بنی جمالی - مشاور مطالعات جوانان، مرکز مطالعات و پژوهش های راهبردی، وزارت ورزش و جوانان، تهران، ایران E-mail: banijamali@ut.ac.ir

مقاله حاضر با روش فراسنتز، مطالعات سلامت و بهداشت جوانان را مورد بررسی قرار داده و ضمن پرداختن به مشکلات مفهومی آن بیان می کند که چرا علیرغم اهمیتی که امور بهداشتی در جامعه مدرن یافته است، به سلامت و بهداشت جوانان چندان توجه نمی شود. این مقاله ضمن طرح تلاش های مفهومی که برای آوردن جوانان به متن سیاست های سلامت و بهداشت صورت پذیرفته است، شرح می دهد که اساسا بخش مهمی از این مشکل محصول برداشت و تعریف متفاوت سلامت و بهداشت نزد جوانان و بزرگسالان است. مقاله حاضر در بررسی وضعیت سلامت جوانان در ایران و جهان و مقایسه این دو- علیرغم مشکلات بسیاری که در امر جمع آوری و مقایسه اطلاعات ایران و جهان است- نشان می دهد که چگونه روند کلی سلامت جوانان در جهان به سوی بدترشدن است. برای این امر از جمع بندی مطالعات انجام شده در کشور و مقایسه آن با اطلاعات سلامت نوجوانان در کشورهای اروپا و آمریکای شمالی با عنوان "پیمایش اچ.بی.اس.سی."[۱] سود برده شده است. مطالعات در بررسی علل تمایزات در بهداشت جوانان نشان می دهد که همچنان سن، جنس و طبقه مهمترین تعیین کننده های وضعیت سلامت جوانان است. در این مورد اثر متغیرهای سن، جنس و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در طول دوره جوانی و بنابر موقعیت های مختلف زمانی و مکانی تغییر یافته و حتی جابجا می شود؛ به گونه ای که در دوران کودکی اثر وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سلامت فرد بیشتر و آشکارتر است، اما پس از بلوغ اثرات متغیر طبقه با تمایزی که در جریان بلوغ دختران و پسران ایجاد می شود و نیز در سایه تفاوت های ناشی از نقش های جنسیتی رنگ می بازد و به جای آن اثر متغیر جنس تعیین کننده تر می شود. در همین حال مطالعات نشان می دهد که اثر متغیرهای سن، جنس و طبقه بر حوزه های مختلف سلامت جوانان نیز متفاوت است. در حالی که اثر طبقه و موقعیت اقتصادی- اجتماعی بر تغذیه بیشتر است، اثر متغیرهای دیگر از جمله جنسیت و سن بر تصور از بدن و بهداشت پوست و مو و حتی رفتارهای پرخطر تعیین کننده تر است. در نهایت، مطالعات نشان داده علیرغم آن که ظاهرا اثر عوامل ساختاری بر سلامت جوانان در حال ضعیف ترشدن و در مقابل اثر عاملیت فردی تعیین کننده تر شده است، اما کماکان متغیرهای تعیین کننده سن، جنس و طبقه باقی مانده اند. در تفسیرهایی که از این امر می شود، دو دیدگاه اثر سبک زندگی و خطای شناخت شناسانه مدرنیته متاخر با یکدیگر رقابت می کنند. [۱] Health Behavior in School-Aged Children (HBSC) study                          

واژگان کلیدی: جوانان, بهداشت جوانان, سلامت جوانان, مفهوم سلامت, رفتار سلامت, چالش های بهداشت و سلامت و سیاست های بهداشت و سلامت