سیدمحمد حسینی - استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه سیدجمال الدین اسد آبادی، همدان، ایران.
زهرا حجازی زاده - استاد اقلیم شناسی،دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
علیرضا کربلایی - دانشجوی دکترای اقلیم شناسی،دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
عبدالرضا کاشکی - استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، خراسان رضوی، ایران.

امروزه ارتباط اقلیم معماری در طراحی جهت سازه های ساختمانی و تابش انرژی خورشید کاملا مشهود است. لذا بهینه سازی جهت این سازه ها در دوره ی گرم و سرد سال سبب کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره وری می گردد. در این راستا، پژوهش حاضر سعی دارد ضمن واکاوی شرایط تابشی در همدان، جهت بهینه ساختمان در مواقع گرم با کمترین دریافت انرژی و در مواقع سرد با بیشترین انرژی خورشیدی شناسایی شود. برای نیل به این هدف و محاسبه ی شدت تابش خورشیدی بر سطوح قائم ساختما ن ها در همدان از برنامه نویسی در نرم افزار Excel و روش محاسباتی کسینوس استیونسون محاسبه و برای تفکیک دوره های سرد و گرم از نمودار محاسب دمای موثراستفاده شد. نتایج نشان داد که موقعیت ویژه جغرافیایی همدان شامل قرارگیری آن در نیمه ی غربی کشور، سردسیر بودن و همجواری آن با رشته کوه زاگرس- الوند سبب شده است که در اغلب ماه های سال(مگر در تابستان و میانه ی روز)، نیاز به انرژی خورشیدی بالا باشد. همچنین نتایج حاکی از این است که مناسب ترین جهت برای نمای ساختمان های یک طرفه جهت جنوب با انحراف ۱۵ درجه ای به سمت شرق و غرب است. برای ساختمان های دوطرفه جهت شمال- جنوب ایده آلترین جهت است زیرا ۶/۱۸درصد انرژی تابیده شده خورشید مربوط به دوره ی گرم سال و ۴/۸۱ درصد انرژی مربوط به دوره سرد سال است. در ساختمان های چهارطرفه به ویژه مجتمع های طبقاتی و آپارتمانی نیز امتداد ۷۵+، ۱۰۵- ، ۱۶۵+ و۱۵- بهترین جهات است. در این جهات، ۵/۲۹ درصد از انرژی خورشیدی مربوط به دوره ی گرم سال و ۵/۷۰ درصد انرژی به دوره سرد سال تعلق دارد.

اقلیم معماری, تابش خورشید, جهت ساختمان, کسینوس استیونسون, همدان