منصور جهان تیغ - Department Soil Conservation and Water Management, Sistan Agriculture and edition Natural Resources Research Center, AREEO, Zabol, Iran.
معین جهان تیغ - University of Gorgan

استفاده بی­رویه از منابع آب و خاک به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک سبب افزایش فرسایش خاک و به دنبال آن وقوع سیلاب­های مخرب و بروز گرد و غبار و تشدید پدیده بیابان­زایی می­گردد. بنابراین برای جلوگیری از معضلات زیست محیطی این نواحی، نیاز به مدیریت کارآمد منابع آب و خاک آنها می­باشد. سامانه­های سطوح آبگیر باران یکی از نقاط قوت مناطق خشک و بیابانی است که استعدادهای بالایی برای توسعه این نواحی دارد. این پژوهش عملکرد تاثیر سامانه­های سطوح آبگیر باران بر ویژگی های پوشش گیاهی منطقه تاسوکی سیستان را مورد بررسی قرار داد. برای اجرای این تحقیق مساحت سطح آبگیر باران به­عنوان محدوده مطالعاتی و همچنین جوار آن نیز به عنوان تیمار شاهد انتخاب شد. با توجه به پراکنش گونه های گیاهی موجود در محدوده سطوح آبگیر باران، اندازه پلات ها به گونه­ای انتخاب گردید که با توجه به مساحت محدوده، علاوه بر گونه­های درختچه ای، دقت لازم برای ارزیابی پوشش بوته ای را نیز دارا باشد. بر این اساس، دو ترانسکت خطی هر یک به طول ۲۵۰ متر در هر واحد پژوهشی گذاشته و در هر۵۰ متر پلات ۳×۳ متری مشخص و داخل آنها نیز پلات ۱×۱ متری انداخته و ویژگی­های درصد تاج پوشش، مقدار تولید علوفه، درصد لاشبرگ، تعداد پایه و سطح خاک لخت اندازه­گیری شد. علوفه با دست برداشت و بعد از خشک شدن با  ترازوی دیجیتال با دقت ۰۱/۰ گرم وزن شد. یافته ها با استفاده از نرم افزار آماری spss تحلیل شد. نتایج نشان داد که گونه­های گیاهی Alhagi camelorum، Aeluropus littoralis، Tamarix stricta، Haloxylon aphylum، Hammada salicornica در این محدوده رویش نموده­اند ولی در منطقه شاهد فقط گونه Hammada salicornica پراکنش دارد. تجزیه تحلیل آماری نشان داد که مقایسه میانگین یافته­­های تمام ویژگی­های دو تیمار شاهد و سطوح آبگیر باران در سطح یک درصد اختلاف معنی­داری با هم داشتند که این وضعیت نشان دهنده عملکرد مناسب این سامانه­ در بهبود پوشش گیاهی و بهبود اثرات زیست محیطی این محدوده می­باشد.

Desertification, Vegetation cover, Rainwater Catchment, Environment., بیابان زایی, پوشش گیاهی, سطوح آبگیر باران, محیط زیست.