بررسی تغییرات کمی و کیفی آینده آبخوان آبرفتی خاش از طریق مدلسازی عددی جریان و انتقال جرم

آبخوان آبرفتی خاش در استان سیستان و بلوچستان، تامین کننده آب مورد نیاز برای کشاورزی، شرب و صنعت در این محدوده می باشد. به منظور پیش بینی وضعیت آینده سطح آب زیرزمینی و کیفیت آب در صورت ادامه روند کنونی و یافتن راه حل های مدیریت آبخوان، جریان و انتقال جرم به صورت محلول در آبخوان خاش با استفاده از کدهای MODFLOW و MT۳DMS مدلسازی شد. به منظور ایجاد مدل از نرم افزارGMS  نسخه ۳/۱۰ استفاده شد. نتایج واسنجی و صحت سنجی مدل جریان در دو دوره به ترتیب هفت و سه ساله نشان داد مدل عملکرد مناسبی از نظر شبیه سازی سطح آب زیرزمینی در مقایسه با داده های مشاهده ای دارد به طوری که مقدار RMSE برای دوره واسنجی و صحت سنجی به ترتیب برابر ۶۷/۰ و ۹۶/۰ متر محاسبه گردید. سپس مدل انتقال جرم در آبخوان بر پایه مدل جریان واسنجی ایجاد و بر اساس داده های مشاهده ای غلظت کلر در هشت چاه بهره برداری مربوط به دوره ۱۰ ساله از مهر ماه ۱۳۸۶ تا شهریور ماه ۱۳۹۶ واسنجی شد. مدل های واسنجی شده برای ارزیابی دو سناریو در دوره پیش بینی (۱۳۹۶ تا ۱۴۰۶) به کار گرفته شد. در سناریوی اول پیش بینی، با فرض اینکه میزان تغذیه و تخلیه از آبخوان مشابه شرایط فعلی باشد، مشخص شد که افت قابل توجهی در سطح آب اغلب نقاط آبخوان به خصوص جنوب و جنوب شرق آبخوان رخ خواهد داد. به طوری که میانگین سطح آب بیش از سه و نیم متر در طی ۱۰ سال کاهش خواهد یافت و به تبع آن یون کلر و شوری آب زیرزمینی افزایش می یابد. همچنین در سناریوی دیگر که با هدف تعیین مقدار برداشت مطمئن از آبخوان خاش تعریف شد مشخص گردید برای رسیدن به حالت تعادل و جلوگیری از افزایش شوری، نیاز است تا برداشت از چاه ها به اندازه ۵۰ درصد کاهش یابد.

Keywords:

Keywords: Groundwater flow and solute transport modeling , groundwater salinity , MODFLOW , MT۳DMS , GMS , واژه های کلیدی: مدل سازی عددی جریان و انتقال جرم به صورت محلول در آبخوان , شوری آب زیرزمینی , MODFLOW , MT۳DMS , GMS