سعید سروری - دانشکده فردوسی دانشگاه فردوسی مشهد
محسن پوررضا - دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
زهرا زراعتکار - جهاد کشاورزی بیرجند

در دهه­ های اخیر مدل­ های مفهومی مختلفی ارائه شده است که این مدل­ ها همواره دارای پارامترهایی هستند که می­بایست با توجه به داده­ های مشاهداتی مورد تخمین قرار گیرند. از طرف دیگر، یافتن مقادیر بهینه برای پارامترهای هر مدل شبیه ­سازی، کاری است که همواره با شک و تردید همراه می­ باشد. یکی از روش ­های عمده برای پیش­بینی سیلاب، روش سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) می­ باشد که توسط محققین زیادی مورد بازبینی و تغییر قرار گرفته است. هدف از تحقیق حاضر، واسنجی پارامترهای ۱- روش اصلاحی CN، ۲- مدل میشرا و سینگ، ۳- روش قدیمی شماره منحنی هر سه نسخه مدل معروف SCS و مقایسه نتایج آن­ها می ­باشد. با توجه به مشکل اعتماد و نقص در داده­ های حوضه­ های داخل کشور، حوضه معرف با کیفیت داده ­های بارش و رواناب ساعتی مورد قبول، واقع در جنوب شیلی با استفاده از الگوریتم فراکاوشی PSO مورد مطالعه قرار گرفت. مقادیر دبی شبیه­ سازی شده با استفاده از معیارهای خطای کلینگ گوپتا (KGE)، ضریب ناش- ساتکلیف (NS)، ضریب همبستگی (R۲) و میانگین مربعات خطا (RMSE) مورد بررسی قرار گرفت. به طور خلاصه مقایسه نتایج مقادیر رواناب شبیه ­سازی شده و مشاهده شده با کمک معیارهای ارزیابی مدل، نشان ازکارایی بالاتر دو روش ۱- میشرا و سینگ و ۲- روش اصلاحی CN (KGE=۰.۹۱) در شبیه­ سازی بارش-رواناب بود که لزوم بازنگری جدی استفاده از روش ­های بارش-رواناب مرسوم مبتنی بر شماره منحنی را می­طلبد.

Keywords: Curve number, PSO evolutionary algorithm, Calibration, Rainfall-runoff modeling., واژه های کلیدی: الگوریتم فراکاوشی PSO, سیلاب, شماره منحنی, مدل بارش-رواناب, واسنجی