تصویر اگزیستانس در مجموعه داستان گور وگهواره غلام حسین ساعدی براساس دیدگاه کیر کگور ویاسپرس

اگزیستانس، خود بودن اصیل انسان است که با تصمیمی آزاد و بی قیدوشرط، در موقعیت های مرزی مانند؛ «اختیار و تردید، رنج، ترس وگناه و...» قرار می گیرد و به خود فعلیت می بخشد. اگزیستانس را با تجربه های عادی نمی توان درک کرد، با آزادی و انتخاب آن را می توان محقق ساخت. این وجود حاضر انسانی در موقعیت انضمامی و اعتباری در ارتباط با جهان قرار دارد، اما خود را با چندین شاکله و طرح واره انتزاعی، کلی، اصیل، قابل اعتماد و فراتر از زمان و مکان نمودار می سازد. آنچه ابعاد نهفته وجود انسان را آشکار می کند، قرار گرفتن در موقعیت های استثنایی و اساسا غریب با ساختار ذهنی است که انسان را به محدودیت ها و امکان های خود آشنا می سازد. این پژوهش با رویکرد توصیفی و اسنادی، درصدد تحلیل مولفه های اگزیستانس در مجموع داستان گور و گهواره با توجه به آرای کیرکگور و یاسپرس است. غلامحسین ساعدی بر این باور است که ذهنیت ها و موقعیت ها در شکل گیری وجود آدمی نقش موثری دارد. هستی ما بر اساس اعتباراتی است که آن ها را قطعی می پنداریم. اما با قرار گرفتن در موقعیت ها درمی یابیم که چندان قابل اطمینان نیستند. ساعدی برای ترسیم بی اعتباری وجود و ذهن آدمی، غالبا شخصیت های داستانش را در وضعیتی شکننده و بحرانی قرار می دهد، تا با سنجش تجربه وجودی، هدف و باطن نادرست و منفی آن دستخوش دگرگونی شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که به تعبیر یاسپرس، موقعیت های مرزی (آزادی، رنج، ترس و گناه) و تجربه ناشی از اضطراب در این موقعیت ها، در شخصیت های داستانی این سه مجموعه داستان کوتاه، شاکله های قالبی انسان ها را فرومی ریزد و امکان تجربه فراسوی محدودیت ها را در این شخصیت ها شکل می دهد. ساعدی در داستان گور و گهواره نشان می دهد که محیط بیرونی و فیزیکی با درون آدم ها در پیوند تنگاتنگ است. با از بین رفتن تعادل میان این دو، هنجارها به سوی ناهنجاری می رود. در این مجموعه داستان، عناصر طبیعی در درون زمینه ای کاملا طبیعی، اغلب برای بازتاب دادن به فرایندهای روانی انجام می پذیرد.

Keywords:

اگزیستانس , گور و گهواره , غلامحسن ساعدی , کیرکگور , یاسپرس