سعید دانش - گروه گیاهان دارویی اداره کل آموزش و پرورش استان گلستان، گرگان، ایران
خدایار همتی - گروه علوم باغبانی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
صادق آتشی - گروه علوم باغبانی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

پرتقال تامسون (Citrus sinensis Var. thampson) درختی است که از برگ، گل، میوه و ضایعات پوست میوه­ی آن در صنایع مختلف بویژه آرایشی، بهداشتی و صنایع غذایی استفاده می­گردد. به منظور بررسی میزان برخی مواد ثانویه در برگ و میوه پرتقال (رقم تامسون) آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گردید. نمونه برداری برگ و میوه، از باغات پرتقال شهرستان بندرگز که در فاصله ۴۲ کیلومتری غرب گرگان واقع میباشد، انجام پذیرفت. تیمارهای تحقیق عبارت بود از چهار جهت جغرافیایی تاج درخت (شمال، جنوب، مشرق و مغرب) و اندام­های برگ و میوه­ درخت. متغیرهای مورد اندازه­گیری شامل، میزان فنل­ کل، فلاونویید کل، فعالیت آنتی­اکسیدانی، قند محلول کل و فلاونوئیدهای نارنجین و هسپریدین بودند که بوسیله دستگاه­های اسپکتروفتومتر و HPLC مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج اثرات متقابل نشان داد حداکثر میزان قند محلول کل(۱۹ درصد)، فعالیت آنتی­اکسیدانت کل(۱۸ درصد) و فلاونوئید کل(۷۹/۲۵ درصد) مربوط جهت جغرافیایی شرق در میوه بود. بالاترین مقدار فلاونوییدهای نارنجین(۷۵/۳۴ درصد) و هسپریدین(۵۰ درصد) مربوط به جهت جنوب در میوه می­باشد. همچنین بیشترین میزان فنل کل(۲۳درصد) مربوط جهت جغرافیایی غرب و میوه بوده است. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش مشخص شد که جهت جغرافیایی جنوب و مشرق بیشترین تاثیر را بر صفات بیوشیمیایی و اندام میوه داشتند.

اسپکتروفتومتر, نارنجین, هسپریدین, مواد ثانویه, HPLC