فرزاد بابایی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران
اسماعیل گنجینه - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران.
افشین مظفری - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران.
محمد میرزایی حیدری - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایلام، ایلام، ایران.
رحیم ناصری - گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی، آموزشکده فنی مهندسی و کشاورزی دهلران، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

به منظور بررسی تاثیر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر عملکرد و مولفه های کارایی عناصر در کنجد آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ در کرمانشاه اجرا شد. عامل اول شامل کود نیتروژن با چهار سطح (صفر، ۳۳، ۶۶ و ۱۰۰درصد) نیتروژن و عامل دوم تلقیح کودهای زیستی با بذر در چهار سطح (بدون تلقیح کود زیستی، تلقیح با ازتوباکتر، تلقیح با آزوسپریلیوم و تلفیق با هر دو باکتری) بود. این آزمایش در هر سال در سه قطعه زمین شامل شاهد، مصرف ۱۰ تن کود دامی و مصرف ۱۰ تن کود کمپوست زباله شهری اجرا شد. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر سطوح کود نیتروژن و کود بیولوژیک بر عملکرد دانه و بیولوژیکی در سه محیط مورد مطالعه معنی دار بود و بیشترین مقادیر در هر سه محیط آزمایشی در تیمار تلفیقی کودهای ازتوباکتر و آزسپریلیوم بدست آمد. مقدار عملکرد دانه در تیمارهای سطوح کود نیتروژن در محیط های مورد مطالعه متفاوت بود، بنحوی که بیشترین عملکرددانه (۱۲۹۸ کیلوگرم در هکتار) در محیط شاهد در تیمار ۱۰۰درصد نیاز نیتروژن، در محیط کود دامی در تیمار ۳۳درصد نیاز نیتروژن (۱۵۶۵ کیلوگرم در هکتار) و در محیط کمپوست در تیمار ۶۶درصد نیتروژن (۱/۱۶۸۴ کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. بطور کلی بیشترین عملکرد دانه در تیمار مصرف کمپوست و ۶۶درصد نیتروژن به مقدار ۱/۱۶۸۴ کیلوگرم در هکتار حاصل شد که می­توان این ترکیب را جایگزینی برای مصرف به تنهایی کود نیتروژن دانست. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد با کاربرد تلفیقی کودهای بیولوژیک و دامی یا کمپوست علاوه بر صرفه جویی در مصرف کودهای شیمیایی و حذف اثر مضر آن­ها، عملکرد دانه قابل قبولی نیز داشت. همچنین مصرف کودهای بیولوژیک و آلی موجب افزایش کارایی استفاده از عناصر نیتروژن و فسفر شد که علاوه بر کاهش هزینه های تولید، افزایش عملکرد را بدنبال دارد.

ازتوباکتر, آزسپریلیوم, عملکرد دانه, کمپوست, کودهای بیولوژیک