نسرین کاظم زاده - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس
مصطفی مهدوی آراء - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
مالک عبدی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام

پدیده مهاجرت یکی از پیچیده ­ترین پدیده های جمعیتی است، و فرآیند سازگاری مهاجران در مقصد، پدیده­ای به مراتب پیچیده ­تر از آن است؛ چراکه زندگی در یک جامعه انسانی جدید که بر اساس مجموعه­ ای از چارچوب­ های ارزشی مشخص، انتظارات و توقعات خاص شکل گرفته، مستلزم رسیدن به درجه ای از سازگاری است؛ این سازگاری در جریان فرهنگ­ پذیری، یعنی در حین وقوع تغییراتی صورت می­گیرد که افراد در پاسخ به محیط فرهنگی خود صادر می­ کنند تا قدرت مواجهه با چالش ­های ناشی از برخورد دو فرهنگ متفاوت را داشته باشند. نظریه فرهنگ­ پذیری جان بری که در حقیقت نوعی سازگاری با فرهنگ ­های مخالف است، یکی از جامع ­ترین نظریه ­ها درباره سازگاری مهاجران است. رمان شیکاگو اثر علاء الاسوانی، روایتگر زندگی تعدادی از روشنفکران مصری است که برای ادامه تحصیل و داشتن آینده ­ای بهتر به آمریکا مهاجرت می­ کنند. این افراد بعد از ورود به جامعه جدید برای سازگاری هرچه بیشتر با سرزمین میزبان دست به اتخاذ استراتژی­ های فرهنگی می­زنند. مقاله پیش­ رو بر آن است تا با تکیه بر نظریه فرهنگ ­پذیری بری به بررسی این استراتژی­ ها از طرف شخصیت ­های رمان مذکور بپردازد و به این سوالات پاسخ دهد که شخصیت­های این رمان چگونه خود را با فرهنگ جدید غرب سازگار کرده ­اند و این سازگاری متاثر از کدام استراتژی­های فرهنگی مطرح شده در نظریه جان بری است؟ نتایج حکایت از آن دارد که فرهنگ ­پذیری فرآیندی مرحله­ای و پیچیده است و عناصری همچون ریشه­ های دینی، قومی، میهنی و نگرش های فردی در آن دخیل هستند. قهرمانان با پیشینه­ ها و نگرش­ های متفاوت در این فرآیند، استراتژی ­های متعددی از قبیل جدایی، همانندی و یکپارچگی را برای وفق دادن خود با محیط جدید اتخاذ می ­کنند. استراتژی یکپارچگی، بهترین راهبرد برای حل چالش­ های فرهنگی مهاجر است؛ زیرا مهاجر برای داشتن تعامل سودمند در محیط جدید، به ایجاد هویتی دوگانه در خود نیاز دارد تا در عین حفظ فرهنگ مادری، خود را با ارزش­ها و معیارهای فرهنگی جامعه میزبان نیز وفق دهد.

مهاجرت, سازگاری, فرهنگ پذیری, جان بری, علاء الاسوانی, شیکاگو