سعید بهمنی - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، قم. ایران.

تفاسیر روایی متعددی به قلم دانشمندان شیعه و اهل سنت تالیف شده اند. یکی از تفسیرهای روایی در عصر کنونی، کتاب التفسیر الاثری الجامع تالیف مرحوم آیت الله محمدهادی معرفت است. این تفسیر از جهاتی قابل بررسی است: یکی از این جهات، روش مولف در این تفسیر است. روش ایشان از عناصری تشکیل یافته است؛ مانند مبادی تصوریه (مفاهیم) و تصدیقیه (مفروضات) و سازوکارها و فرایندها. در این مقاله تنها عناصر یادشده تبیین می گردد. ابتدا پیش فرض های تفسیری آیت الله معرفت در دو مبحث مبادی تصوریه (مفاهیم) و مبادی تصدیقیه (مفروضات) بیان می شود. مبادی تصوریه در قالب هفت مفهوم و مبادی تصدیقیه در قالب چهارده مفروض تبیین شده است. در بخش بعدی روش های آسیب زدایی از تفسیر اثری بیان می گردد. ایشان پنج روش برای آسیب زدایی از تفسیر اثری نام می برد و دو روش را توضیح می دهد. سپس در فرایندی سه گانه روش دستیابی به معنای آیات در التفسیر الاثری الجامع بیان می شود. در قسمت سوم گرایش تفسیر از طریق بررسی و تحلیل آماری عنوان های مطالب تبیین می شود. براساس تحلیل ۷۳۸ عنوان، گرایش تفسیری آیت الله معرفت به ترتیب اخلاقی، فقهی و سپس کلامی و علوم قرآنی است. 

آیت الله معرفت, تفسیر الاثری, مفروضات, روش, گرایش