مریم برآوردی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
مرضیه معین فرد - استادیار، گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
حمید معین فرد - دانشیار، گروه مهندسی مکانیک، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

هسته خرما، به عنوان یکی از مهم ترین ضایعات صنعت خرما است که از محصولات مهم و بومی کشور به شمار می رود. به رغم داشتن ترکیبات فعال زیستی ، هسته خرما معمولا دور ریخته شده و کاربرد قابل توجهی در صنعت ندارد. بهره گیری از این ضایعات به عنوان ماده اولیه جهت استخراج رنگ طبیعی ، راهی ساده و ارزان قیمت برای ایجاد ارزش افزوده بر این ضایعات ایجاد خواهد کرد. در نتیجه هدف از این پژوهش ، استخراج ترکیبات فنولی (به عنوان عامل رنگ زا) از هسته خرما و بررسی برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن بود. برای این منظور عصاره رنگی با حلال آلی (استون ۵۰ درصد) استخراج شده و با بوتانون خالص سازی شد. راندمان استخراج، حلالیت در آب، محتوای فنول کل ، پارامترهای رنگی و طیف جذبی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد مقدار فنول کل عصاره ۷۱/۴۴ میلی گرم بر ۱۰۰ میلی گرم پودر فنولی هسته خرما (DSPP) بود. حلالیت DSPP در شرایط قلیایی و دمای بالا مطلوبتر از شرایط اسیدی و دمای پایین ارزیابی شد. در مشاهدات مختلف ، مقدار ماکزیمم جذب محلول حاصل جهت آزمونهای بعدی به طور میانگین ۴۱۲ نانومتر انتخاب گردید. تاثیر pH بر رنگ نمونه ها قابل توجه بود. با افزایش pH ، افزایش قابل توجهی در پارامتر a* یا قرمزی رنگ مشاهده شد. پارامترهای b* و C* نیز افزایش نشان دادند اما نه به شدت پارامتر .a* کاهش پارامتر L* همزمان با افزایش pH نیز گزارش گردید که بیانگر تیره تر شدن رنگ در شرایط قلیایی بود. بر اساس این پژوهش که برای اولین بار در کشور مطرح شده است ، ما بر این باوریم که رنگ هسته خرما این پتانسیل را دارد که در صنایع مختلف از جمله صنعت غذا و نساجی مورد بهره برداری قرار گیرد.

هسته خرما، رنگ طبیعی ، ترکیبات فنولی ، pH