حنانه خادمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی جهاد دانشگاهی کرمانشاه
سونیا امجدیان - دکتری معماری، استاد دانشگاه، گروه معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی جهاد دانشگاهی کرمانشاه

شهرهای سنتی ایران با هویت خاص و ایرانی -اسلامی خود همواره مورد توجه پژوهشگران قرار دارند. بکارگیری نور بالاخص در خانه- های سنتی و در بخش های مختلف آن ها نقش بسزایی در زندگی مردم داشته اند که خود نشان دهنده ی پیوند عمیق میان باورهای فرهنگی-اجتماعی و دینی آنان بوده است. استفاده از نور و نورپردازی در خانه های سنتی ایران در وجوه مختلف و در بخش های مختلف خانه سنتی با هدف برجسته و شاخص سازی بناها در شهرهای تاریخی- سنتی ایران در دوره های مختلف تاریخی، علی الخصوص دوره ی قاجاریه اقدامی زیرکانه با هدف جلب توجه و رضایت مردم به جهت حضور در این خانه ها محسوب می گردد. در این پژوهش روش اسنادی و کتابخانه ای با تکیه بر تکنیک های توصیفی-تحلیلی، تحلیلی-تفسیری و آنالیز اطلاعات جمع آوری شده بر اساس قیاس آن ها صورت پذیرفته است. همچنین این پژوهش با هدف بررسی اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و تحلیل و تفسیر نتایج حاصله از مستخرجات اصول و تاکیدات مبتنی بر نور در خانه های سنتی دوره قاجار و تطبیق آنها در نمونه های موردی ذکر شده صورت پذیرفته است. این پژوهش می کوشد تا با نگاهی هوشمندانه بستر های فرهنگی-اجتماعی حاکم بر جامعه ی تاریخی ایران و نیز دوره ی قاجار، ارتباط تاثیر گذار آن را بر معماری بناهای تاریخی شاخصا در خانه های تاریخی-سنتی مطرح؛ شناسایی و به بررسی نماد و نشانه نور و تاثیرات مهم و برجسته آنها بر مردم و جامعه فرهنگی- اجتماعی بپردازد. نتایج حاصل از یافته های تحقیق نشان می دهد که خانه ایرانی و سنتی، موجودی پویا و ارزشمند می باشد که با کمکعناصر بالفعل در آن همچون: نور، ارسی و ... می تواند در روحیات مردمان ساکن و متاثر از خود و جامعه ی کوچک اطراف نقش قابل توجهی را از بعد نماد و نشانه ایفا نماید.

نماد و نشانه، نور ، خانه های سنتی قاجار، نشانه شناسی نور