علی حاجی ابولفتح - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان
زهرا پیروند بوری - کارشناس ارشد پترولوژی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

گنبد تاریخی سلطانیه واقع در ۴۰ کیلومتری شهر زنجان، با ارتفاع ۴۸.۵ متر سومین گنبد آجری مرتفع دنیاست. سازه گنبد روی پایه هایی مرکب از هشت جرز بزرگ حمال آجری استوار بوده و به شکل یک هشت ضلعی منظم می باشد. پی های این ساختمان عظیم بسیار کم عمق و سطحی است. تنها در قسمت شمال بنا، پی ها از سطح طبیعی زمین حدود۱/۵ متر پایین رفته و در سایر قسمت ها عمق پی ها از ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر تجاوز نمی کند. دلیل این امر به مقاومت عالی زمین مربوط است نکته ای که مورد توجه سازندگان بنا بوده است. در ساخت باروی ارگ و پی های ساختمان گنبد از قطعات سنگ آهک دولومیتی و ملات گچ و آهک استفاده شده است. اگرچه نمونه سنگ آهک کارشده در باروی ارگ سلطانیه بر اساس مطالعه انجام شده، از لحاظ ترکیب کانیایی و ژئوشیمی، شباهت بیشتری با دولومیت بایندور داشته، ولی به استناد تنها یک نمونه نمی توان نظری قطعی ارائه نمود و با توجه به گستردگی رخنمون هر دو سازند بایندور و سلطانیه در ارتفاعات مشرف به دشت سلطانیه حضور قطعات سنگی هر دو سازند در این دشت و نیز در سازه بنای گنبد سلطانیه کاملا منطقی و قابل تصور است.

دولومیت، بایندور، سلطانیه، سازه، گنبد سلطانیه