رضا عطایی - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
علی ماهرخ - استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
محمد رزمی چرمخوران - کارشناس، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum L.) یکی از گیاهان مهم مناطق خشک و نیمه­خشک است که به­منظور تولید دانه و علوفه کشت می شود. ارزیابی و استفاده از ژرم پلاسم­های جدید جهت به­دست آوردن ارقام جدید با عملکرد بالا، سازگاری به تنش های محیطی و مقاومت به آفات و عوامل بیماری زا ضروری است. به­منظور ارزیابی ژرم­پلاسم ارزن مرواریدی از نظر صفات مرتبط با عملکرد علوفه، ۹۴ نمونه ارزن مرواریدی از بانک ژن ایکریسات به­همراه رقم مهران و یک لاین امیدبخش (KPM۱) در قالب طرح لاتیس در دو تکرار کشت شد. نتایج تجزیه واریانس نشان­دهنده وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ­ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی (تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ، تعداد پنجه و عملکرد علوفه) به­جز تعداد پنجه، در سطح احتمال یک درصد بود. مقایسه میانگین عملکرد علوفه نیز نشان داد که ژنوتیپ شماره ۶۳  با تولید ۹۲/۸۱ تن در هکتار علوفه تر، به­طور معنی­داری عملکرد بیش­تری از رقم شاهد (مهران) داشت. محاسبه ضریب تنوع فنوتیپی صفات اندازه­گیری شده نشان داد که بیش­ترین تنوع مربوط به صفات قطر ساقه و عملکرد علوفه بود. نتایج تجزیه خوشه­ای و تجزیه به مولفه های اصلی نیز ساختار ژنتیکی جمعیت حاضر را بر اساس زمان گلدهی به سه زیرگروه (زودرس، متوسط­رس و دیررس) تقسیم کرد. در مجموع، وجود تنوع ژنتیکی قابل­توجه و ساختار قوی موجود در جمعیت بر اساس زمان گلدهی نشان داد که ژرم­پلاسم مورد مطالعه، خزانه ژنی مهمی در ارزن مرواریدی برای استفاده در برنامه های اصلاحی است.

ارزن مرواریدی, تنوع ژنتیکی, ژرم پلاسم تقلیل یافته, ایکریسات