موسی خوشکلام خسروشاهی - عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا
محمد صیادی - عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی

یکی از چالش­های اقتصاد ایران، مصرف فزاینده انرژی است. بهبود کارایی انرژی به عنوان ابزاری غیرقیمتی، یکی از سازوکارهای مقابله با روند فوق­الذکر است اما اثر بازگشتی پدیده ای اقتصادی است که وقوع آن باعث کاهش کامل یا ناقص ذخیره انتظاری انرژی ناشی از بهبود کارایی می­شود. برآورد اثر بازگشتی در کنار برخورداری از توجیهات اقتصادی، می­تواند برای سیاستگذاران در راستای اتخاذ تصمیم­های آگاهانه یاری­رسان باشد. در این مقاله با مدلسازی درونزای بهبود کارایی انرژی، اثر بازگشتی صنایع به تفکیک صنایع سنگین و سبک برای دوره زمانی ۱۳۷۴-۱۳۹۸ با روش داده های پانل برآورد گردید. نتایج برای دوره مورد بررسی حاکیست که اولا صنایع سنگین و سبک ایران برخوردار از زیان های ناشی از مقیاس هستند اما در عین حال افزایش عوامل تولید باعث افزایش تولیدات این صنایع می شود. ثانیا بهبود کارایی انرژی در صنایع سنگین و سبک ایران دارای فرآیند "فراموشی حین کار" است. ثالثا متوسط اثر بازگشتی صنایع سنگین برابر با ۱۲۷/۳ درصد و همین رقم برای صنایع سبک برابر با ۷۱۱/۱ درصد است. قابل ذکر است که سهم جزء تولیدی اثر بازگشتی هم برای صنایع سنگین و هم برای صنایع سبک بیشتر از سهم جزء جانشینی بوده و به ترتیب برابر با ۶/۷۹ % و ۴/۹۳ % است.

اثر بازگشتی, کارایی انرژی درون زا, صنایع سنگین, صنایع سبک, مقایسه صنعتی