مینا بلوری فر - دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه بوعلی سینا همدان
بیژن حاجی عزیزی - دانشیار گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان
فیض الله جعفری - استادیار گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان

نظریه تقصیر از مهم­ترین تئوری­ها در مبانی مسئولیت مدنی است که طبق آن، جبران خسارت منوط به اثبات تقصیر عامل زیان است. گاه اثبات تقصیر برعهده زیان­دیده است و گاه عامل زیان باید بی­تقصیری خود را ثابت نماید. این نظریه، معیاری اخلاقی برای شناسایی مبنای مسئولیت مدنی به دست می­دهد. از سوی دیگر، یکی از رویکردها در تحلیل مباحث حقوقی، استفاده از روش­های اقتصادی است. در این تحقیق با تشبیه زیان­دیده و عامل زیان به مصرف­کننده و تولیدکننده، کارایی نظریه تقصیر در پیشگیری از زیان و جبران سریع خسارت بررسی می­شود. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی است. با توصیف نظریات رفتار مصرف­کننده و تولیدکننده و استفاده از الگوهای کارایی در این نظریات، رفتار زیان­دیده و عامل زیان را تحلیل می­کنیم. نتایج این تحقیق نشان می­دهد نظریه تقصیر ابزاری کارا برای پیشگیری از زیان است مشروط بر این که سطح استاندارد احتیاط به عنوان مرز بین رفتار مقصرانه و غیرمقصرانه مشخص باشد؛ اما نمی­توان جبران سریع خسارات را به نحو کارا بر مبنای نظریه تقصیر به دست آورد و در مواردی که تعیین سطح استاندارد احتیاط و بالتبع، پیشگیری از زیان میسر نیست و قانون گذار در صدد جبران سریع خسارت است، مسئولیت بدون تقصیر پیشنهاد می­شود.  

تقصیر, نظریه رفتار مصرف کننده, نظریه رفتار تولیدکننده, کارایی