محمد مازندرانی - گروه تکثیر و پرورش آبزیان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران
غلامرضا درویشی - موسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران، مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب های داخلی گرگان، گلستان، ایران
اشکان زرگر - گروه بهداشت و بیماری های، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
اشکان زرگری - دانش آموخته دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

زمینه مطالعه: تجمع آمونیاک در مزارع ماهیان گرمابی می تواند منجر به تلفات و یا کاهش تولید و کاهش عملکردی سیستم ایمنی شود.هدف: در مطالعه حاضر اثرات مواجهه مزمن با آمونیاک مولکولی (NH۳) غیر کشنده بر شاخص های رشد و همچنین آسیب های بافتی آبشش و کلیه در یک دوره آزمایشی ۳۰ روزه در ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) مورد بررسی قرار گرفته است.روش‎کار: ۱۸۰ ماهی با میانگین وزنی ۵/۰± ۵/۴ گرم در ۶ تانک تقسیم شدند. در این راستا یک گروه شاهد و یک گروه تیمار (هر گروه شامل سه تکرار) در نظر گرفته شد. ماهیان گروه تیمار به مدت ۳۰ روز با غلظت ۱/۰ میلی گرم/لیتر آمونیاک غیر یونیزه (NH۳) مورد مواجهه قرار گرفتند. وضعیت شاخص های رشد و آسیب­شناسی آبشش و کلیه پس از یک ماه مواجهه با آمونیاک مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج: مواجهه با ۱/۰ میلی گرم/لیتر آمونیاک مولکولی منجر به کاهش معنی دار در شاخص های رشد کپور معمولی گردید. همچنین در بررسی آبشش ها، ادم و جداشدگی اپیتلوم پوششی و هایپرپلازی لاملاهای ثانویه در گروه تیمار مشاهده گردید. در بررسی بافت کلیه دژنره شدن و نکروز توبول های کلیوی، احتقان و افزایش مراکز ملانوماکروفاژ از علایم عمده در ماهیان گروه تیمار بوده است.نتیجه­گیری نهایی: اگرچه مواجهه با ۱/۰ میلی گرم/لیتر آمونیاک مولکولی منجر به مرگ و میر در ماهی کپور معمولی نمی شود اما قادر به ایجاد عوارض و مشکلات جانبی از جمله کاهش رشد و آسیب های بافتی در آبشش و کلیه می باشد. لذا برای رسیدن به تولید بالاتر باید سطوح تحت کشنده آمونیاک نیز در مزارع کپور معمولی در نظر گرفته شود.

آمونیاک, بافت شناسی, مواجهه طولانی مدت, شاخص های رشد, کپور معمولی